Η βιολογική καλλιέργεια του Μαϊντανού Σχολιάστε
Μορφολογικά χαρακτηριστικά
Ο μαϊντανός (Petroselinum crispum) ανήκει στην οικογένεια Umbelliferae. Είναι μεσογειακό φυτό, αυτοφυές στην Ελλάδα και σε πολλές χώρες της Μεσογείου. Παλαιότερα αναφερόταν με το όνομα “Μακεδονήσι”. Ο μαϊντανός καταναλώνεται νωπός σε σαλάτες, μαγειρεμένος με διάφορους τρόπους, σε τουρσί (στο ξύδι) και τέλος προστίθεται στα φαγητά ως καρυκεύματα για βελτίωση της γεύσης. Το φυτό του μαϊντανού είναι χαμηλής ανάπτυξης με λεπτούς βλαστούς και μικρά πτεροειδή φύλλα. Το ύψος του δεν ξεπερνά τα 40cm. Ουσιαστικά πρόκειται για μια μικρογραφία του σέλινου.
Η ρίζα είναι πασσαλώδης, χοντρή και σχηματίζεται κοντά στην επιφάνεια του εδάφους. Κατά τη διάρκεια της αναπαραγωγικής φάσης ο βλαστός επιμηκύνεται και σχηματίζεται το ανθικό στέλεχος, που φθάνει σε ύψος 0,8-1,2m.
Τα άνθη είναι μικρά, πρασινοκίτρινα και φέρονται σε ταξιανθίες σκιαδιών.
Υπάρχουν 2 τύποι μαϊντανού που διαφέρουν ως προς τα χαρακτηριστικά των φύλλων. Ο ένας τύπος είναι ο Petroselinum crispum spp.crispum όπου το φύλλωμα είναι πολύ κατσαρό και με μίσχο σχετικά κοντό.
Ο άλλος είναι ο Petroselinum crispum spp. tuberosum όπου τα φύλλα είναι πλατιά και πτεροειδή και με μακρύ μίσχο. Αναπτύσσει ένα είδος ριζώματος που είναι το βρώσιμο μέρος στις χώρες της Β. Ευρώπης.
Εδαφοκλιματικές συνθήκες
Ο μαϊντανός είναι φυτό ανθεκτικό στον παγετό. Οι χαμηλές θερμοκρασίες είναι απαραίτητες για την καλή ανάπτυξη του φυλλώματος, ενώ οι υψηλές θερμοκρασίες χρειάζονται κατά τη διάρκεια της αναπαραγωγικής φάσης (ανάπτυξη ανθικού στελέχους). Οι τοποθεσίες πρέπει να είναι ηλιόλουστες. Ιδανικές θερμοκρασίες για τη βλάστηση του σπόρου είναι 20-30 oC και για την ανάπτυξη του φυτού 15-18,5 oC.
Το έδαφος πρέπει να συγκρατεί ικανοποιητική υγρασία, να είναι μέσης σύστασης, αμμώδη γόνιμο, πλούσιο σε ασβέστιο και με αρκετή οργανική ουσία. Το pH του εδάφους θα κυμαίνεται από 6-7.
Πολλαπλασιασμός
Ο πολλαπλασιασμός του μαϊντανού γίνεται απ’ ευθείας σπορά σε αλιές ή σε γραμμές, που απέχουν μεταξύ τους περίπου 20-25cm. Οι αποστάσεις επί της γραμμής υπολογίζονται περίπου στα 10cm. Μπορεί όμως να εφαρμοστεί και σπορά σε σπορείο και στη συνέχεια μεταφύτευση στη τελική θέση, όταν το χωράφι δεν είναι ακόμα έτοιμο για σπορά. Η σπορά γίνεται επιφανειακά και οι σπόροι σκεπάζονται ελαφρά με φυλλόχωμα ή πολύ καλά χωνεμένη κοπριά. Η βλάστηση των σπόρων γίνεται σε 7-25 ημέρες.
Για την επιτάχυνση της βλάστησης συνίσταται η εμβάπτιση των σπόρων για 48 ώρες σε νερό και μια φορά άλλαγμα του νερού για να απομακρυνθεί η ουσία παρεμπόδισης της βλάστησης.
Προετοιμασία εδάφους – Φύτευση μαϊντανού
Απαιτείται βαθύ όργωμα κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού. Βασική λίπανση με προσθήκη 50 kg/στρ λιπάσματος σύστασης σε άζωτο-φώσφορο-κάλιο 11-15-15 μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε συμβατικές καλλιέργειες. Για βιολογικές καλλιέργειες καλά χωνεμένη κοπριά ή σκευάσματα εγκεκριμένα.
Λίπανση μαϊντανού
Καλλιέργεια μαϊντανού με απόδοση 3 τόνους/στρέμμα, αφαιρεί από το έδαφος 9 Kg αζώτου (Ν), 6,7 Kg P2O5 (ή 2,9 Kg φωσφόρου P) και 22,5 Kg Κ2O (ή 18,75 Kg καλίου Κ). Η συνολική ποσότητα του φωσφόρου και του καλίου, πρέπει να προστεθεί πριν από τη σπορά.
Η προσθήκη αρκετής ποσότητας κοπριάς (τουλάχιστον 3-4 τόνοι/στρέμμα) πριν από την καλλιέργεια εφοδιάζει το έδαφος ικανοποιητικά με φώσφορο και μειώνονται ακόμα οι ανάγκες σε κάλιο. Μέρος του αζώτου (1/3) προστίθεται πριν από την εγκατάσταση της καλλιέργειας και η υπόλοιπη ποσότητα (επιφανειακή λίπανση) σε 2-4 δόσεις κατά τη διάρκεια ανάπτυξης των φυτών (σε μηνιαίες δόσεις).
Άρδευση μαϊντανού
Τα ποτίσματα γίνονται συχνά (τουλάχιστον κάθε εβδομάδα) για τη διατήρηση αρκετής υγρασίας στο έδαφος. Εδάφη αμμώδη χρειάζονται περισσότερα ποτίσματα για την καλή ανάπτυξη των φυτών.
Καταπολέμηση ζιζανίων μαϊντανού
Η καταπολέμηση των ζιζανίων γίνεται με σκαλίσματα. Τα ζιζάνια αποτελούν σημαντικό πρόβλημα στην καλλιέργεια του μαϊντανού, ιδιαίτερα στα πρώτα στάδια της ανάπτυξης των φυτών όπου το φύλλωμά τους καλύπτει μικρή έκταση της επιφάνειας του εδάφους. Συνιστάται και η εφαρμογή εδαφοκάλυψης με πλαστικό πολυαιθυλενίου αλλά είναι σχετικά ακριβή μέθοδος.
Συγκομιδή μαϊντανού
Η συγκομιδή του μαϊντανού γίνεται σταδιακά και μόλις τα φυτά έχουν αναπτύξει ικανοποιητικό φύλλωμα (ύψος φυτών περίπου 15cm). Τα φυτά εκριζώνονται ολόκληρα ή κόβουμε μόνο φύλλα. Η κοπή πρέπει να γίνεται τις πρωϊνές ώρες για να διατηρούν τα φύλλα το άρωμά τους. Στην αγορά πωλούνται σε ματσάκια. Οι αποδόσεις της καλλιέργειας κυμαίνονται από 2,5-3 τόνους/στρέμμα.
Ασθένειες μαϊντανού
Περονόσπορος (Plasmopara nivea): Ο περονόσπορος είναι από τις κύριες ασθένειες του μαϊντανού. Σαν σύμπτωμα είναι οι κηλίδες στα φύλλα και η ανάπτυξη υπόλευκου επιχρίσματος πάνω σε αυτές (σε συνθήκες υψηλής υγρασίας). Οι κηλίδες όμως μοιάζουν αρκετά με αυτές της σεπτορίωσης. Για την αντιμετώπιση της ασθένειας εφαρμόζουμε αμειψισπορά με φυτά που δεν ανήκουν στην ίδια οικογένεια. Απομακρύνουμε προσβεβλημένα φύλλα της βάσης και σε έντονες προσβολές ψεκάζουμε με χαλκούχα σκευάσματα.
Σεπτόρια (Septoria petroselini): Αρχικά αναπτύσσονται πάνω στα φύλλα χλωρωτικές κηλίδες, στη συνέχεια γίνονται καστανές και νεκρώνονται οι προσβεβλημένοι ιστοί. Οι κηλίδες ενώνονται και η προσβολή καλύπτει μεγάλο τμήμα του ελάσματος. Στο κέντρο των νεκρωτικών κηλίδων σχηματίζονται μαύρα στίγματα, τα πυκνίδια (σπόρια του μύκητα). Οι προσβολές επεκτείνονται και στους μίσχους.
Για την αντιμετώπιση της ασθένειας εφαρμόζουμε 2ετή αμειψισπορά με φυτά που δεν ανήκουν στην ίδια οικογένεια. Χρησιμοποιούμε υγιή σπόρο ή εφαρμόζουμε απολύμανση με εμβάπτιση των σπόρων σε νερό θερμοκρασίας 50 oC για 25 λεπτά. Σε περίπτωση προσβολής αφαιρούμε τα προσβεβλημένα φύλλα, καταστρέφουμε τα υπολείμματα της καλλιέργειας και ψεκάζουμε με χαλκούχα σκευάσματα κατάλληλα για τη βιολογική καλλιέργεια.
Κερκόσπορα (Cercospora petroselini): Αρχικά αναπτύσσονται κηλίδες κίτρινου χρώματος, που είναι εμφανείς και στις δύο επιφάνειες του φύλλου. Στη συνέχεια οι κηλίδες αποκτούν καστανές και σε συνθήκες υψηλής υγρασίας αναπτύσσεται πάνω τους γκριζωπή εξάνθηση. Τα συμπτώματα εμφανίζονται πρώτα στα παλαιά φύλλα, στη συνέχεια σε φύλλα νεότερης ηλικίας και τέλος επεκτείνονται στους μίσχους. Τα συμπτώματα μοιάζουν με αυτά της σεπτόριας μόνο που εδώ οι κηλίδες είναι μεγαλύτερες και δε σχηματίζονται μαύρα στίγματα πάνω σε αυτές.
Για την αντιμετώπιση της ασθένειας εφαρμόζουμε προληπτικά αμειψισπορά για 2-3 χρόνια. Χρησιμοποιούμε υγιή σπόρο ή εφαρμόζουμε απολύμανση με εμβάπτιση των σπόρων σε νερό θερμοκρασίας 50 oC για 25 λεπτά. Σε περίπτωση προσβολής αφαιρούμε τα προσβεβλημένα φύλλα, καταστρέφουμε τα υπολείμματα της καλλιέργειας και ψεκάζουμε με χαλκούχα σκευάσματα κατάλληλα για την βιολογική καλλιέργεια.
Ωΐδιο (Erysiphe heraclei): Εμφανίζονται μικρές και λευκές κηλίδες στην πάνω και την κάτω επιφάνεια των φύλλων και αναπτύσσονται αλευρώδεις εξανθήσεις πάνω σε αυτές. Η προσβολή μπορεί να καταλάβει ολόκληρη την επιφάνεια του ελάσματος. Σπάνια, όμως ο μύκητας δημιουργεί σοβαρά προβλήματα στην καλλιέργεια.
Για την αντιμετώπιση της ασθένειας, απομακρύνουμε προσβεβλημένα φύλλα, τυχόν υπολείμματα της καλλιέργειας και ζιζάνια. Σε έντονες προσβολές ψεκάζουμε με θειούχα σκευάσματα.
Σκληροτίνια (Sclerotinia sclerotiorum): Το παθογόνο εισέρχεται στο εσωτερικό του φυτού και προκαλεί μαλακή σήψη στους μίσχους των φύλλων. Στα σημεία προσβολής και κάτω από συνθήκες υπερβολικής υγρασίας σχηματίζεται περιοχή λευκού χρώματος (μυκήλιο) με μαύρα στίγματα (σπόρια του μύκητα).
Για την αντιμετώπισή του, αποφεύγουμε την υπερβολική υγρασία του εδάφους. Η εφαρμογή 3-4ετούς αμειψισποράς και η απομάκρυνση των προσβεβλημένων φυτών μειώνουν αρκετά την πιθανότητα εμφάνισης της ασθένειας. Η εδαφοκάλυψη με μαύρο πλαστικό ή το λιώσιμο του εδάφους σε περιόδους που δεν υπάρχει καλλιέργεια στο έδαφος βοηθάει στην καταπολέμηση της ασθένειας.
Τροφοπενία βορίου: Εκδηλώνεται με σχίσιμο του στελέχους του φυτού. Η πιο πιθανή αιτία είναι η υψηλή περιεκτικότητα σε ασβέστιο στο έδαφος, που περιορίζει τη διαθεσιμότητα του βορίου. Για άμεση αντιμετώπιση προσθέτουμε βόρακα σε ποσότητα 3kg/στρέμμα.
Ψύλλα (Acidia heraclei): Το δίπτερο αυτό αποτελεί τον σημαντικότερο εχθρό του μαϊντανού. Τα ενήλικα άτομα αφήνουν τα αυγά του μέσα στα φύλλα. Οι προνύμφες ανοίγουν στοές και τρέφονται με το φύλλωμα.
Για την αντιμετώπιση του εχθρού κάνουμε φθινοπωρινό όργωμα όπου έρχονται στην επιφάνεια του εδάφους οι διαχειζόμενες μορφές του εντόμου και εκτέθονται στους εχθρούς τους. Επιπλέον γίνεται αμειψισπορά και η χρησιμοποίηση κίτρινων κολλητικών παγίδων αποτελούν μέτρα για τη μείωση του πληθυσμού του έντομου.
Τετράνυχος (Tetranychus urticae): Τα φύλλα από τη δράση του κιτρινίζουν και τελικά ξηραίνονται. Πάνω τους διακρίνονται πολύ μικρές κίτρινες ή κόκκινες κηλίδες. Οι τετράνυχοι καταναλώνουν τη χλωροφύλλη των φύλλων με άμεσα αποτελέσματα στη φωτοσύνθεση. Οι πληθυσμοί τους αυξάνονται κατά πολύ όταν ανεβαίνει η θερμοκρασία. Τα ακάρεα αυτά διαχειμάζουν στο έδαφος. Σε περίπτωση προσβολής καταβρέχουμε τα φυτά με πίεση για κάποιες ημέρες για να μειώσουμε τον πληθυσμό τους. Ο ψεκασμός των φυτών με εντομοκτόνο σαπούνι για 3 φορές ανά εβδομαδιαία διαστήματα βοηθούν στην καταπολέμηση των ακάρεων. Μπορούν ακόμα να χρησιμοποιηθούν άλλοι ωφέλιμοι τετράνυχοι ή άλλα ωφέλιμα έντομα όπως οι πράσινοι χρύσωπες και οι πασχαλίτσες. Η συγκαλλιέργεια με άνηθο μειώνει τις πιθανότητες προσβολής της καλλιέργειας από τετράνυχο.
Σιδηροσκώληκας (Agriotes lineatus): Ο σιδηροσκώληκας προσβάλλει μέσω των νεαρών ατόμων που εισέρχονται στο εσωτερικό των ριζών το ριζικό σύστημα.
Για την αντιμετώπιση του εχθρού αυτού, κάνουμε συχνά σκαλίσματα για να έρχονται οι σιδηροσκώληκες στην επιφάνεια του εδάφους. Η καλλιέργεια της μηδικής και του τριφυλλιού θεωρούνται ότι τα απωθούν αφού δρουν σαν φυσικοί εχθροί.
Νηματώδεις (Heterodera schachtii): Ο νηματώδης προκαλεί εξογκώματα και παραμορφώσεις στις ρίζες των φυτών. Το καλό όργωμα και καλό λιάσιμο του εδάφους ώστε να εκτεθούν οι νηματώδεις σε δυσμενείς συνθήκες (καλοκαίρι), είναι ορισμένες ενέργειες που μπορούμε να κάνουμε ώστε να αντιμετωπίσουμε τους νηματώδεις. Επιπλέον μπορούμε να εφαρμόσουμε αύξηση της οργανικής ουσίας του εδάφους με προσθήκη κομπόστας, που αυξάνει τον αριθμό των ωφέλιμων νηματωδών και μυκήτων (αρπακτικών των βλαβερών νηματωδών). Επίσης πρέπει να γίνεται απολύμανση των εργαλείων και εφαρμογή της αμειψισποράς.
