Η βιολογική καλλιέργεια της Μπάμιας Σχολιάστε
Η μπάμια είναι ένα ετήσιο λαχανικό που ευδοκιμεί στις τροπικές και υποτροπικές χώρες. Η αναγνώριση της στην Ελλάδα έγινε κατά την περίοδο της τουρκοκρατίας, ξεκινώντας από τη Μικρά Ασία. Το ύψος του φυτού, φτάνει τα 1,8 μ. και η ρίζα του, τα 1,2 μ.
Έχει απαιτήσεις σε άπλετο και άμεσο φωτισμό και δεν αντέχει το ψύχος και τους παγετούς. Προτιμά καλά στραγγιζόμενα, αμμοπηλώδη ή πηλοαμμώδη εδάφη και μπορεί να αναπτυχθεί σε εδάφη με οξύτητα 6,5-8,5, με ευνοϊκότερο 7-7,5. Οι κλιματολογικές της απαιτήσεις είναι αντίστοιχες με αυτές του βαμβακιού. Για την καλύτερη ανάπτυξη της, χρειάζεται θερμοκρασία εδάφους >15 °C και θερμοκρασία ατμόσφαιρας 20-30 °C.
Ανθοφορεί από τον Ιούνιο μέχρι τους πρώτους παγετούς του φθινοπώρου, σχηματίζει ένα άνθος στους βλαστούς ανά 24 ώρες. Ο καρπός εμφανίζεται αμέσως μετά την αυτογονιμοποίηση ή σταυρογονιμοποίηση που λαμβάνει χώρα από τα έντομα.
Πρόκειται για ένα φυτό με χαμηλές απαιτήσεις σε νερό, με αποτέλεσμα να μπορεί να καλλιεργηθεί και ως ξερικό, παράγοντας μικρούς και νόστιμους καρπούς. Σε περίπτωση όπου αρδεύεται, η καλύτερη μέθοδος είναι με κατάκλιση ή διήθηση. Επίσης, είναι ιδιαίτερα απαιτητική σε θρεπτικά στοιχεία, με κύρια το άζωτο και το φώσφορο. Μπορούμε να λιπάνουμε με κοπριά ή κομπόστ την άνοιξη, αλλά και με ένα γενικό, αργής απελευθέρωσης, οργανικό λίπασμα. Συμπληρωματικά, μπορούμε να ψεκάζουμε στα φύλλα ή να κάνουμε ριζοποτίσματα, χρησιμοποιώντας ένα ελαφρύ λίπασμα μια φορά το μήνα και 2-3 φορές στην καλλιεργητική περίοδο, όπως και να ψεκάσουμε με εκχυλίσματα φυκιών.
Σπορά
Η σπορά της μπάμιας γίνεται τον Απρίλιο με Μάϊο συνήθως σε όρχους, όπου ρίχνουμε 3-4 σπόρους μαζί, σε βάθος περίπου 2,5 εκ. και σε αποστάσεις 25-40 εκ. Αν η σπορά γίνει σε γραμμές, οι αποστάσεις θα είναι 40-50 εκ. μεταξύ των γραμμών και 15-25 εκ. επί αυτών. Χρειάζονται 7-14 ημέρες για να φυτρώσουν, ενώ ο σπόρος είναι καλό να μουλιάσει την προηγούμενη νύχτα σε νερό.
Σημαντικό επίσης, είναι να επικρατεί ζεστός καιρός κατά τη σπορά, δεν πρέπει να σπέρνουμε αν η θερμοκρασία του εδάφους δεν είναι τουλάχιστον 15 °C, καθώς δεν θα γίνει καλά το φύτρωμα. Αν το έδαφος που θέλουμε να σπείρουμε είναι κρύο και περιέχει μεγάλο ποσοστό αργίλου, μπορούμε να το καλύψουμε με μαύρο πλαστικό, τουλάχιστον δυο εβδομάδες πριν τη σπορά. Ακόμη, μπορούμε να καλύψουμε με διαφανές πλαστικό ή οργανικά υπολείμματα το σημείο σποράς για να πετύχουμε μια καλύτερη έναρξη και απομακρύνουμε την κάλυψη, μόλις αρχίσουν να φυτρώνουν, ώστε να αποφύγουμε την καταστροφή των σπορόφυτων.
Η μπάμια μπορεί να ακολουθήσει σε αμειψισπορά την καλλιέργεια φασολιών, με το πλεονέκτημα της εύρεσης συσσωρευμένου αζώτου. Μάλιστα, μπορεί να συνδυαστεί με σέσκουλο και αγγούρι.
Συγκομιδή
Για την ωρίμανση της μπάμιας απαιτούνται 55-65 μέρες, το φυτό μας χρειάζεται περίπου ένα μήνα μέχρι να σχηματίσει το βασικό σκελετό και άλλον ένα μήνα, για να σχηματίσει άνθη. Η συγκομιδή αρχίζει 8-10 μέρες μετά τη γονιμοποίηση των πρώτων ανθέων και συνεχίζεται μέχρι τους πρώτους παγετούς του φθινοπώρου, σε κανονικά διαστήματα 1-3 ημερών. Οι καρποί πρέπει να συλλέγονται μικροί και προτού ξυλοποιηθούν, πολύ νωρίς το πρωί.
Επειδή η συλλογή με γυμνά χέρια προκαλεί ερεθισμό, καλό είναι να φοράμε γάντια. Τέλος, αφαιρούμε όλους τους καρπούς γιατί οι εναπομείναντες δίνουν σήμα για την αναστολή της καρποφορίας.
Φυσιολογικές ιδιότητες: Η μπάμια περιέχει 91% νερό, ελάχιστο λεύκωμα 0,85%, ελάχιστες λιπαρές ουσίες 0,15% και λίγους υδατάνθρακες 6,32%. Θεωρείται χρήσιμη τροφή, εξαιτίας των γλισχρωματωδών ουσιών που περιέχει και έχουν μαλακτικές ιδιότητες.
Φώσφορος: είναι ένα στοιχείο που συμβάλλει στην ταχύτητα ωρίμανσης του φυτού, ισχυροποιώντας τους βλαστούς. Ακόμη, βοηθά την αντίσταση του φυτού σε έντομα και ασθένειες, την καλή καρποφορία, ανθοφορία, σχηματισμό σπόρων και διακλάδωση των ριζών.
Διαχείριση έλλειψης Φωσφόρου: Όταν υπάρχει έλλειψη του στοιχείου, όλα τα φύλλα του φυτού μεταχρωματίζονται σε κόκκινο-ιώδες ιδιαίτερα στην πίσω πλευρά, το ίδιο συμβαίνει στα νεύρα και στα στελέχη. Τα νεαρά φύλλα μπορεί να γίνουν ασυνήθιστα μικρά και σκούρα, ενώ καθώς ωριμάζουν γίνονται χαλκόχρωμα.
Ακόμη, προκαλεί στο φυτό ανεπαρκή μεταβολισμό, με αποτέλεσμα αυτό να αναπτύσσει αδύναμα στελέχη, άψητη βλάστηση και μειωμένη καρποφορία. Συναντάμε έλλειψη κυρίως σε όξινα παρά σε αλκαλικά εδάφη, ενώ πρόκειται για μια προσωρινή κατάσταση σε κρύα και υγρά εδάφη.
Πιθανότερη εμφάνιση της τροφοπενίας είναι στην αρχή της άνοιξης, όπου το ριζικό σύστημα είναι μικρό και μάλλον ανεπαρκές για να καλύψει τις ανάγκες του φυτού. Για την αντιμετώπιση της, μπορούμε να επέμβουμε με διαφυλλικό ψεκασμό με αραιό διάλυμα, με ιχθυογαλακτώματα ή υγρό οργανικό λίπασμα, με προσθήκη στάχτης από ξύλα γύρω από τα φυτά, με τη προσθήκη μεγάλης ποσότητας κομπόστ στο έδαφος, αλλά και με την προσθήκη φωσφορικών πετρωμάτων το φθινόπωρο.
Διαχείριση περίσσειας φωσφόρου: Υπερβολική λίπανση με φώσφορο έχει ως αποτέλεσμα τη δέσμευση ιχνοστοιχείων, όπως ο σίδηρος, το μαγνήσιο και ο ψευδάργυρος, με αποτέλεσμα την προβληματική διάθεση αυτών στα φυτά. Αν και δεν είναι συνηθισμένη, σε περίπτωση περίσσειας θα πρέπει να μην προσθέσουμε διορθωτικά υλικά, πλούσια σε φώσφορο, για 2-3 χρόνια. Αντίθετα, προσθέτουμε αζωτούχα και καλιούχα για να εξισορροπηθεί και καλλιεργούμε φυτά που έχουν πολλές απαιτήσεις σε θρεπτικά στοιχεία, ώστε να τον απορροφήσουν από το έδαφος.
Θρεπτική αξία και τρόποι κατανάλωσης
Τα πλούσια διατροφικά οφέλη που μας χαρίζουν οι μπάμιες:
Πολύ καλή πηγή ασβεστίου: Οι μπάμιες παρέχουν άφθονο ασβέστιο και μαγνήσιο, βοηθώντας στην πρόληψη τόσο της έλλειψης ασβεστίου, όσο και της έλλειψης μαγνησίου .
Βελτιώνουν την καρδιακή υγεία: Οι διαλυτές φυτικές ίνες που παρέχουν οι μπάμιες, βοηθούν στη φυσική μείωση της χοληστερόλης και κατά συνέπεια, μειώνουν την πιθανότητα εμφάνισης καρδιαγγειακών παθήσεων. Σύμφωνα με την Journal of Food Processing & Technology, η συστηματική κατανάλωση μπάμιας είναι αποτελεσματική για τη διαχείριση των επιπέδων χοληστερόλης στο σώμα.
Βελτιώνουν την όραση μας: Οι μπάμιες είναι φανταστική πηγή βιταμίνης Α και β-καροτίνης και αποτελούν σημαντική τροφή για τη διατήρηση της εξαιρετικής όρασης (μαζί με το υγιές δέρμα). Επιπλέον, αυτή η τροφή μπορεί να βοηθήσει στην αναστολή των ασθενειών που σχετίζονται με τα μάτια.
Καλή πηγή πρωτεΐνης: Τα οφέλη της διατροφής με μπάμιες είναι τόσο άφθονα που ονομάζεται το “τέλειο λαχανικό του χωριανού”, με τη στιβαρή εμφάνιση του, τις φυτικές ίνες, αλλά και την ξεχωριστή περιεκτικότητα σε αμινοξέα λυσίνης και τρυπτοφάνης.
Βοηθούν στη σταθεροποίηση της ζάχαρης αίματος: Ο σπόρος της μπάμιας περιέχει ποιότητες για την ομαλοποίηση της γλυκόζης του αίματος και προφίλ λιπιδίων, που μπορούν να βοηθήσουν με φυσικό τρόπο, τη θεραπεία Διαβήτη. Σε μια μελέτη του 2011, που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Journal of Pharmacy & BioAllied Sciences, οι ερευνητές στην Ινδία, διαπίστωσαν ότι τα άτομα που έτρωγαν αποξηραμένους και αλεσμένους σπόρους μπάμιας, πέτυχαν μείωση των επιπέδων γλυκόζης στο αίμα, ενώ άλλα έδειξαν σταδιακή μείωση της γλυκόζης στο αίμα, μετά από τακτική τροφοδότηση με εκχύλισμα μπάμιας για περίπου 10 ημέρες.
Οι μπάμιες τρώγονται μαγειρεμένες, σκέτες ή με κρέας, γίνονται κονσέρβες ή τουρσί με πίκλες. Πριν μαγειρευτούν, συνηθίζεται να μουλιάζονται σε ξύδι και νερό, προκειμένου να μην έχουν βλεννώδη υφή, όταν τρώγονται.
Στις ΗΠΑ, συνηθίζεται να τρώγονται και τηγανιτές ή σε ένα είδος “σούπας” με κρέας και μπάμιες, που ονομάζεται “gumbo”, ενώ σε μερικές χώρες τα σπόρια χρησιμοποιούνται ως υποκατάστατο του καφέ. Στις χώρες της ανατολής, τα παλιά χρόνια χρησιμοποιούσαν τα φύλλα και τους άγουρους καρπούς, για κατάπλασμα κατά του πόνου.
Προβλήματα καλλιέργειας.
Μπάμιες με δερματώδη υφή που μαραίνονται αμέσως μετά τη συγκομιδή: Οφείλεται στη θερμοκρασία, όταν αυτή ξεπερνά τους 40 °C και το περιβάλλον είναι ξηρό.
Πρώιμη πτώση καρπών: Η μπάμια μπορεί να αναπτυχθεί κάτω από δροσερές συνθήκες περιβάλλοντος, με το μειονέκτημα της μειωμένης γύρης για ικανοποιητική γονιμοποίηση, αν η θερμοκρασία εδάφους είναι χαμηλότερη από 20 °C και περιβάλλοντος χαμηλότερη από 24 °C, με αποτέλεσμα οι καρποί να πέφτουν. Έτσι, μια πρώιμη σπορά δεν ενδείκνυται.
Αφίδες: γενικά η μπάμια είναι ανθεκτική σε εχθρούς και ασθένειες. Τα κυριότερα προβλήματα μπορούν προκύψουν από αφίδες, που για την αντιμετώπιση τους μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε κολλώδεις κίτρινες παγίδες και εκχυλίσματα σκόρδου ή κρεμμυδιού. Απαιτείται καλή διαβροχή των αποικιών, γιατί η δράση τους γίνεται μόνο με επαφή.
Επίσης, μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε εντομοκτόνες σαπουνάδες (όχι απορρυπαντικά) και ψεκάζουμε ανά 2-3 ημέρες για 2 εβδομάδες. Σε πολύ έντονες προσβολές, ψεκάζουμε με πύρεθρο. Ψεκασμοί με εκχύλισμα καπνού ή με διάλυμα θειικής νικοτίνης εφαρμόζεται με προσοχή, καθώς σκοτώνει όλο το φάσμα των εντόμων και είναι ισχυρό δηλητήριο.
Πράσινο σκουλήκι: Οι προνύμφες ποικίλουν ως προς το χρώμα από καστανό και πρασινωπό μέχρι κοκκινωπό, με κιτρινωπές πλευρικές ταινίες εναλλασσόμενες, με ανοιχτόχρωμες και σκουρόχρωμες επιμήκεις λωρίδες. Τρέφονται με τους οφθαλμούς και τα φύλλα των νεαρών φυτών, αναστέλλοντας έτσι την ανάπτυξη. Για τον έλεγχο τους ψεκάζουμε με βάκιλο Θουριγγίας, 2 φορές σε διαστήματα 3-5 ημερών.
Γιαπωνέζικο σκαθάρι: Πρόκειται για ένα γυαλιστερό σκαθάρι μήκους περίπου 1,2 εκ., με χρώμα πράσινο μεταλλικό και έλυτρα στο χρώμα του μπρούτζου και έξι τούφες από άσπρα τριχίδια, σε κάθε πλευρά του σώματός του. Τρέφεται μασώντας τα φύλλα ανάμεσα στα νεύρα, αφήνοντας μόνο το σκελετό, αλλά και με τα άνθη. Πολύ αποτελεσματική και με μακροχρόνια αποτελέσματα, είναι η χρήση του βάκιλου.
Ακόμη, υπάρχουν φερομονικές παγίδες και σκευάσματα που περιέχουν νηματώδεις, οι οποίοι προσβάλουν το γιαπωνέζικο σκαθάρι, όταν διαχειμάζει στο έδαφος με τη μορφή σκουληκιού. Όπως αποτελεσματικοί, είναι και οι ψεκασμοί με πύρεθρο. Προληπτικά, μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε και Μποράγκο σαν φυτό παγίδα ή ειδικές παγίδες, που τοποθετούνται μια βδομάδα νωρίτερα από την εμφάνιση του εντόμου.
Νηματώδεις: Φυτά που έχουν προσβληθεί παύουν να αναπτύσσονται και τα φύλλα τους κιτρινίζουν πρόωρα, ενώ στις ρίζες αναπτύσσονται χαρακτηριστικοί όγκοι και αν επιβιώσουν μέχρι την ωρίμανση, δίνουν μικρές παραγωγές.
Στον έλεγχο τους, βοηθάει η προσθήκη 8-10 εκ. κομπόστ, που ενθαρρύνει την ανάπτυξη και τον πολλαπλασιασμό μυκήτων που προσβάλλουν τους νηματώδεις. Απωθητικά λειτουργούν και τα ιχθυογαλακτώματα, που συνήθως εφαρμόζονται μαζί με λίπανση.
Ωίδιο: Προσβολές παρατηρούνται κυρίως τους μήνες Αύγουστο-Σεπτέμβριο, όπου τα φύλλα και οι μίσχοι καλύπτονται με άσπρες επανθήσεις του μύκητα. Ψεκάζουμε προληπτικά με εκχύλισμα κομπόστ, μόλις τα φυτά αρχίσουν να ανθίζουν και επαναλαμβάνουμε κάθε εβδομάδα. Σε περίπτωση προσβολής, χρησιμοποιούμε θειάφι.
Κερκόσπορα: Οι μπάμιες που έχουν προσβληθεί, εμφανίζουν σκούρες κηλίδες ακαθόριστου σχήματος, με λαδί μούχλα στην κάτω επιφάνεια των φύλλων.
Σε βαριά προσβολή, τα φύλλα καρουλιάζουν, μαραίνονται και πέφτουν. Οι κηλίδες τελικά παίρνουν σταχτί χρώμα, με κόκκινο περίγυρο. Καθώς δεν υπάρχει θεραπεία, συνιστάται αμειψισπορά.
ΣΧΕΤΙΚΑ ΠΡΟΪΟΝΤΑ: