Τα καλλιεργούμενα κολοκύθια κατάγονται από την Αμερική και έφτασαν στην Ευρώπη τον 16ο αιώνα. Πρόκειται για μονοετή έρποντα φυτά και σπανιότερα με όρθια ή θαμνώδη βλάστηση. Η ρίζα τους είναι πασσαλώδης και φτάνει σε βάθος 40-50εκ., από αυτήν ξεκινούν πολλές πλευρικές που αναπτύσσονται πλάγια και προς τα κάτω. Οι βλαστοί του έρπουν σε μεγάλο μήκος και μπορούν να φτάσουν τα 8-10μ. Φέρει άνθη δικλινή και σπανιότερα ερμαφρόδιτα, κίτρινα με μεγάλο μέγεθος. Τα αρσενικά καταναλώνονται και ως λαχανικό για ντολμάδες, είναι περισσότερα από τα θηλυκά και βρίσκονται στο κέντρο των φυτών αντίθετα με τα θηλυκά που βρίσκονται στην περιφέρεια σε βλαστούς 3ης τάξεως και πάνω. Η γονιμοποίηση πραγματοποιείται κυρίως με τις μέλισσες, μεταξύ των φυτών της καλλιέργειας, των ποικιλιών και των ειδών του γένους Curcubita, όχι όμως και μεταξύ των γενών.
Είναι ένα φυτό που αν και αντέχει τις χαμηλές θερμοκρασίες ζημιώνεται στους παγετούς. Η θερμοκρασία του εδάφους θα πρέπει να είναι τουλάχιστον 15 οC, η σπορά μπορεί να γίνει είτε σε γραμμές είτε σε όρχους με την προσθήκη καλά χωνεμένης κοπριάς ή κομπόστ. Σε περίπτωση που πρόκειται να ακολουθήσει μεταφύτευση τότε η σπορά θα πρέπει να ξεκινήσει 4 εβδομάδες πριν τα φυτά βγουν έξω. Αυτό μπορεί να γίνει 3-4 εβδομάδες ύστερα από τον τελευταίο παγετό. Μεταφυτεύουμε με πολύ προσοχή γιατί το ριζικό σύστημα είναι ευαίσθητο. Στις βορειότερες περιοχές μπορεί να γίνει κάλυψη του εδάφους με μαύρο πλαστικό για να ζεσταθεί μέχρι να έρθει η ώρα της μεταφύτευσης, ώστε να πετύχουμε καλύτερη ανάπτυξη των φυτών.
Τα χειμερινά κολοκύθια σπέρνονται έως τέλη Ιουλίου. Στις βορειότερες περιοχές, πριν από τον πρώτο αναμενόμενο παγετό αφαιρούμε όλα τα άνθη και τους ανώριμους καρπούς για να μπορέσουν να ωριμάσουν οι επόμενοι. Οι αποστάσεις των φυτών για τα καλοκαιρινά κολοκυθάκια αλλά και για τις χειμωνιάτικες κολοκύθες είναι 60-90εκ. προς όλες τις κατευθύνσεις. Οι θαμνώδεις ποικιλίες μπορούν να καλλιεργηθούν και σε κοντινότερες αποστάσεις. Αν η καλλιέργεια γίνει σε κλίνες, τα κολοκυθάκια τοποθετούνται στις άκρες τις για να απλωθούν στα μονοπάτια και να μην πνίξουν τα γειτονικά φυτά. Όπου είναι δυνατόν μπορούν να καλλιεργηθούν και κρεμαστά.
Το κολοκύθι δίνει τις καλύτερες αποδόσεις του σε χωράφια πλούσια σε οργανική ουσία και καλή εδαφική υγρασία. Μπορεί να καλλιεργηθεί σε έδαφος με pH5,5-6,8 αλλά αποδίδει καλύτερα γύρω στο 6. Η κατεργασία του εδάφους για τα αγριόχορτα θα πρέπει να είναι επιπόλαιη και να σταματά όταν το φύλλωμα καλύψει το έδαφος γιατί τα αγριόχορτα πνίγονται από τα φυτά. Ακόμη, χρειάζεται πολύ νερό αλλά το έδαφος να μη νεροκρατεί. Κρίσιμη περίοδος άρδευσης είναι όταν τα φυτά εμφανίσουν μπουμπούκια και άνθη. Τα φύλλα δεν πρέπει να βρέχονται κατά την άρδευση ώστε να αποφευχθούν οι ασθένειες.
Το κόψιμο των φύλλων ή το κορυφολόγημα, που γίνεται πολλές φορές για να διατεθούν οι κορυφές σαν κολοκυθοκορφάδες, δεν συνιστάται καθώς μειώνει την ικανότητα αφομοίωσης θρεπτικών συστατικών από το φυτό.
Εκτός από το κλασσικό κολοκύθι-καλαμπόκι-φασόλι, το κολοκύθι μπορεί να συγκαλλιεργηθεί και με ραδίκια αλλά ποτέ με πατάτα. Επίσης αναφέρεται η καλλιέργεια κολοκυθιού στις ρίζες νάνων οπωροφόρων και η συγκαλλιέργεια με βαμβάκι και αμπέλι. Ακόμη, το κολοκύθι μπορεί να ακολουθήσει στο χωράφι ριζώδεις καλλιέργειες, πρώιμο αρακά, λάχανο, σπανάκι και κινέζικο λάχανο. Μετά από κολοκύθι μπορούν να καλλιεργηθούν φασόλια και λάχανα.
Συγκομιδή
Τα κολοκυθάκια ωριμάζουν σε 48-70 ημέρες και συγκομίζονται όταν είναι ακόμα νεαρά, τρυφερά και μικρά γιατί τα μεγαλύτερα υστερούν σε ποιότητα. Οι συγκομιδές συνεχίζονται για όλο το καλοκαίρι και σε περίπτωση διαδοχικών σπορών, μπορούμε να έχουμε φρέσκα κολοκυθάκια μέχρι τους παγετούς του φθινοπώρου. Τα συλλέγουμε με ένα τμήμα ποδίσκου ώστε να συντηρηθούν καλύτερα και με ιδιαίτερη προσοχή αφού οι τραυματισμοί θα προκαλέσουν μελανά στίγματα.
Τα χειμερινά και κτηνοτροφικά κολοκύθια, ωριμάζουν σε 80-120 ημέρες και συλλέγονται όταν ο φλοιός είναι σκληρός και βρίσκονται σε πλήρη ανάπτυξη, καθώς τότε έχουμε τη μέγιστη απόδοση του καρπού και την καλύτερη διατήρηση του.
Φυσιολογικές ιδιότητες
Ο χυμός από κολοκύθια είναι πλούσιος σε βιταμίνες Β1, Β2 και νυασίνη. Επίσης, είναι πλούσιος σε βιταμίνες, μεταλλικά άλατα, ασβέστιο και κάλιο.
Η κολοκύθα είναι πλούσια σε βιταμίνη Α με αρκετές φαρμακευτικές ιδιότητες. Τα σπέρματα της περιέχουν πεπορητίνη, λευκίνη, θυροξίνη και βιταμίνη Β. Ακόμη, είναι καταπραϋντική, δροσιστική, μαλακτική, καθαρτική και διουρητική. Την χρησιμοποιούμε σε αιμορροΐδες, αυπνία, διαβήτη, δυσκοιλιότητα, δυσπεψίες, εντερίτιδες, δυσεντερίες, εντερικά παράσιτα, καρδιακές παθήσεις, νεφρική ανεπάρκεια και ουρηθρίτιδα.
Προβλήματα καλλιέργειας
Τετράνυχος: συναντάμε κιτρινισμένα φύλλα που γίνονται χαλκόχρωμα και σε μεγάλες προσβολές καρουλιάζουν, ξηραίνονται και πέφτουν, ενώ στην κάτω επιφάνεια των φύλλων το έντομο (κόκκινα και κίτρινα ακάρεα) κινείται μέσα σε αραχνονήματα που μόλις διακρίνεται με γυμνό μάτι.
Ο τετράνυχος ευνοείται από ζεστό και ξηρό καιρό, για την αντιμετώπιση του ψεκάζουμε με ένα ελαφρύ εντομοκτόνο σαπούνι. Επίσης υπάρχουν αρκετά βιολογικά φυτοφάρμακα για την αντιμετώπιση των τετρανύχων.
Ωίδιο: Παρατηρούνται κηλίδες καλυμμένες με άσπρη σκόνη και στις δύο πλευρές του φύλλου αλλά και σε μίσχους και βλαστούς. Καθώς η ασθένεια εξελίσσεται, τα παλιά φύλλα καφετιάζουν και προσβάλλονται τα νεότερα. Για να εμποδίσουμε τη διασπορά της ασθένειας ψεκάζουμε με αραιό διάλυμα χαλκού ενώ προληπτικά χρησιμοποιούμε και ανθεκτικές ποικιλίες.
Βακτηριώσεις: Στην άνω επιφάνεια των φύλλων εμφανίζονται ελαιώδεις κηλίδες, γωνιώδεις με σαφή όρια, ανάμεσα στις νευρώσεις. Αντίστοιχα στην κάτω επιφάνεια οι κηλίδες έχουν βαθύ πράσινο χρώμα, με το πέρας του καιρού σκουραίνουν και αποκόπτονται αφήνοντας τρύπες. Παρόμοιες κηλίδες εμφανίζονται στα στελέχη και στους καρπούς και εκκρίνεται ένα άσπρο υγρό. Από προσβολή βακτηρίου μπορεί να προκληθεί μέχρι μαρασμός του φυτού, που ξεκινά από τις ρίζες ή το λαιμό.
Για τον έλεγχο τους θα πρέπει να αποφεύγεται η διαβροχή των φύλλων κατά το πότισμα ή το άγγιγμα των φυτών όταν είναι υγρά. Για να περιορίσουμε τη διασπορά ψεκάζουμε με αραιό διάλυμα χαλκού και χρησιμοποιούμε ανθεκτικές ποικιλίες και υγιή σπόρο. Ακόμη, το έδαφος θα πρέπει να αερίζεται και να στραγγίζει καλά. Εφαρμόζουμε αμειψισπορά και καταπολεμούμε το ραβδωτό σκαθάρι και τις αφίδες που είναι φορείς του βακτηρίου που προκαλεί μαρασμό.
Σάπισμα λαιμού: Τα φυτά που έχουν προσβληθεί από Φουζάριο παρουσιάζουν ένα μαλακό καστανό σάπισμα του λαιμού που στα νεαρά φυτά καταλήγει σε θάνατο. Στα μεγαλύτερα προκαλείται προοδευτική μάρανση των φύλλων και κατάρρευση των βλαστών. Επίσης, η προσβολή γίνεται όταν τα φυτά έρθουν σε επαφή με μολυσμένο έδαφος, παρουσιάζοντας μαύρες κηλίδες σαν κάρβουνο.
Σάπισμα του λαιμού μπορεί να προκληθεί κυρίως στο θερμοκήπιο, στις ζεστές περιόδους του έτους από σκληρωτινίαση που εκδηλώνεται με άσπρα μαλακά σαπίσματα στα στελέχη, στους μίσχους, στα φύλλα και στους καρπούς και ακολουθεί νέκρωση όλων των εναέριων οργάνων. Μάλιστα, σαπίσματα προκαλούνται και από σταχτιά μούχλα που προσβάλλει όλο το φυτό και τα άνθη. Για την αντιμετώπιση τους επιλέγουμε υγιές και απολυμασμένο πολλαπλασιαστικό υλικό και αμειψισπορά.
Μωσαϊκό του Κολοκυθιού: Στα φύλλα συναντάμε το κλασσικό μωσαϊκό και κιτρινίσματα, τα μεσογονάτια διαστήματα κονταίνουν, σταματά η ανάπτυξη του φυτού, παραμορφώνονται τα νεαρά φύλλα και οι καρποί και νεκρώνονται τα φυτά.
Προληπτικά χρησιμοποιούμε ανθεκτικές ποικιλίες και καταπολεμούμε τις μελίγκρες και το ραβδωτό σκαθάρι που μεταδίδουν τον ιό. Επίσης, απομακρύνουμε και καταστρέφουμε τα προσβεβλημένα φυτά.
Ανθράκωση: Πρόκειται για μια σοβαρή ασθένεια που εκδηλώνεται με καστανές κηλίδες στα φύλλα τα οποία καταλήγουν να νεκρώνονται. Στους καρπούς δημιουργούνται καστανές βυθισμένες κηλίδες που μαυρίζουν. Η αντιμετώπιση της γίνεται μόνο προληπτικά με εφαρμογή της αμειψισποράς και χρήση υγιούς σπόρου ενώ απομακρύνουμε και καταστρέφουμε τα προσβεβλημένα φυτά.
Ραβδωτά σκαθάρια: Είναι μικρά κίτρινα προς πορτοκαλί έντομα που φέρουν 3 μαύρες ρίγες και μαύρο κεφάλι που τρέφονται με τα φύλλα. Τα αυγά του είναι πορτοκαλί και τα εναποθέτει στο έδαφος κοντά στα φυτά που παρασιτεί. Η λάρβα του είναι λευκή με 2-4 γενεές το χρόνο και διαχειμάζει ως ενήλικο σε υπολείμματα φυτών. Εκτός από τις ζημιές που προκαλεί τρώγοντας τα φύλλα και τα άνθη μεταφέρει ιώσεις και βακτηριώσεις ενώ η λάρβα του τρέφεται με τους υπόγειους βλαστούς και τις ρίζες.
Φυσικός τους εχθρός είναι διάφορα αρπακτικά σκαθάρια όπως τα Podabrus tomentosus ενώ προληπτικά μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε και προστατευτικό δίχτυ. Σε περίπτωση προσβολής ψεκάζουμε με ροτενόνη και πυρεθρίνη μαζί.
Παπαδίτσα του πεπονιού: Φαγώματα και ξήρανση στην κάτω επιφάνεια των φύλλων οφείλονται στη λάρβα και το ακμαίο ενός κολεόπτερου που μοιάζει με την πασχαλίτσα. Φέρει 16 μαύρα στίγματα και η λάρβα του είναι κιτρινωπή με αγκάθια και αφήνει τα αβγά του στην κάτω επιφάνεια των φύλλων. Έχει εχθρούς πολλά αρπακτικά και την παρασιτική σφήκα. Για την αντιμετώπισή του μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε πυρεθρίνη με ψεκασμό στην κάτω επιφάνεια των φύλλων. Ακόμη, θα πρέπει να γίνεται καταστροφή των υπολειμμάτων από προσβεβλημένες φυτείες.
Αλευρώδεις: Παρατηρούμε κίτρινους μεταχρωματισμούς στα φύλλα και δευτερογενή προσβολή από τον μύκητα της καπνιάς. Πρόκειται για μικρά έντομα σε μέγεθος σκνίπας, λευκά και πετούν σαν σύννεφα μόλις ενοχληθούν. Στην κάτω επιφάνεια των φύλλων παρατηρούνται κιτρινωπές προνύμφες σαν ψώρες. Μπορεί να γίνει χρήση του παράσιτου Encarsia formosa και ψεκασμοί με τσάι νικοτίνης ή πυρεθρίνη.
Απουσία καρπών: Εάν έχουμε φύλλα αλλά δεν σχηματίζονται καρποί ή σχηματίζονται και παραμένουν πολύ μικροί, τότε έχουμε ελλιπή γονιμοποίηση καθώς τα αρσενικά ανοίγουν 2 εβδομάδες νωρίτερα από τα θηλυκά και δεν προλαβαίνουν να τα γονιμοποιήσουν. Το φαινόμενο μπορεί να αλλάξει αν βοηθήσουμε στην επικονίαση τινάζοντας τα άνθη.
Κακοσχηματισμένοι καρποί: Μπορεί να οφείλεται σε πολλές ασθένειες που προσβάλουν το φυτό ή σε φτωχή γονιμοποίηση. Αν τα φύλλα είναι υγιή πιθανόν να οφείλεται σε επικράτηση υψηλών θερμοκρασιών που καταστρέφουν τη γύρη.
Μελίγκρες: Συναντάμε κατσαρωμένα φύλλα που στην κάτω επιφάνεια έχουν αποικίες από πράσινες και μαύρες μελίγκρες. Πέρα από τις άμεσες ζημιές που προκαλούν μεταδίδουν και ιώσεις. Για μικρές προσβολές μπορεί να γίνει ψεκασμός με νερό ή με εντομοκτόνα σαπούνια.
ΣΧΕΤΙΚΑ ΠΡΟΪΟΝΤΑ:
Επιλέξτε βιολογικά φυτά κολοκυθιάς
Επιλέξτε βιολογικούς σπόρους Κολοκυθιού