Δίκταμος της Κρήτης (8 ΦΥΤΑ)

Πολυετές  φυτό, ύψους έως 30 εκ.. Φύλλα στρόγγυλα με λευκά τριχίδια και άνθη πορφυρού χρώματος.

Ορίγανον το δίκταμνον, σταθόρι, δίχταµο, αδίχταµος, δίταµο, δίκταµνο, τίταµος, ατίταµος. Επίσης, λέγεται και έρωντας, γιατί χρειάζονται “του έρωτα Τα πάθη” για να µαζευτεί, λιβανόχορτο, για το άρωµα του, στοµατόχορτο, γιατί όταν µασιέται καταπολεµά τη δυσοσµία του στόµατος και σταµατόχορτο, γιατί σταµατά την αιµορραγία στις πληγές, στοµαχόχορτο, γιατί καταπραϋνει τους πόνους του στοµάχου και βοηθά την πέψη. Τέλος, αποκαλείται ακόμη, µαλλιαρόχορτο ή γέροντας, λόγω του λευκού τριχώµατος που καλύπτει το φυτό.

Ο δίκταµος είναι φυτό γνωστό από την αρχαιότητα. Το όνοµα του προέρχεται από το όνοµα του όρους ∆ίκτη, στο Νοµό Λασιθίου της Κρήτης και τη λέξη θάµνος. Ετυµολογικά δηλαδή, σηµαίνει θάµνος της ∆ίκτης.

Το όνοµα του δίκταµου σχετίζεται και µε µια θεά που λατρεύονταν στην αρχαία Κρήτη, τη θεά ∆ίκτιννα, η οποία κατοικούσε στα βουνά και βοηθούσε τις γυναίκες κατά τον τοκετό. Επιπλέον, υπάρχει µαρτυρία, ότι προσέφεραν στους Μινωικούς βασιλιάδες και ιερείς της Κρήτης, αιθέριο έλαιο δίκταµου µέσα σε ελαιόλαδο.

Ήταν από πολύ παλιά γνωστές οι επουλωτικές ιδιότητες του δίκταµου, καθώς και το γεγονός ότι τα αγριοκάτσικα της Κρήτης, όταν λαβώνονταν από τα βέλη των κυνηγών, έτρωγαν δίκταµο για να επουλωθούν οι πληγές τους.

Στα βυζαντινά χρόνια, το αφέψημα (τσάι) του Δίκταμου, ονομάζονταν ως “Έψηµα Κρητικόν”. Οι Κρήτες ονόµαζαν τα αφεψήµατα, βραστάρια και τα χρησιµοποιούσαν σχεδόν σε κάθε ασθένεια ή σαν θερµαντικό ρόφηµα, όπως και για τη γενικότερη διατήρηση της καλής υγείας.

Την εποχή της Ενετοκρατίας η καλλιέργεια και η χρήση του Δίκταμου εξαπλώθηκε σε βοτανικούς κήπους της Ευρώπης. Από το Μεσαίωνα οι Βενεδικτίνοι και άλλοι µοναχοί στην Ευρώπη χρησιµοποιούσαν το δίκταµο στα περίφηµα λικέρ τους, όπως είναι η Βενεδικτίνη, που θεωρούνταν σπουδαία ορεκτικά και χωνευτικά επιδόρπια.

Η συλλογή του Δίκταμου στην Κρήτη, ήταν μια ριψοκίνδυνη διαδικασία. Ομάδες αντρών, με την βοήθεια σχοινιών σκαρφάλωναν σε απόκρημνους βράχους για να το βρουν και να το μαζέψουν στα σακιά τους. Οι συλλέκτες Δίκταμου ήταν γνωστοί και ως Ερωντάδες. Η εποχή συγκομιδής σύμφωνα με την λαογραφία ήταν του Προφήτη Ηλία, γιατί το φυτό ήταν περισσότερο ‘’ λαδωμένο’’. Δηλαδή, είχε περισσότερο αιθέριο έλαιο στα φύλλα του.

Φύεται σε σχισµές ή κοιλότητες κάθετων κυρίως βράχων, σε πετρώδεις κοίτες χειµάρρων, και σε προσήλιες ή σκιερές θέσεις.

Ο δίκταµος είναι ενδηµικό φυτό της Κρήτης. Φύεται σε όλο το νησί, από τα 100μ. έως και τα 2.300μ. υψόμετρο. Τα τελευταία χρόνια, η καλλιέργειά του έχει εξαπλωθεί σε αρκετές περιοχές της χώρας μας, εξαιτίας της ζήτησης που έχει, κυρίως από αγορές του εξωτερικού.

Επιλέξτε τοποθεσία που να είναι ηλιόλουστη και έδαφος που να στραγγίζει πολύ καλά το νερό. Ιδανικά, τα άμμο-αργιλώδη εδάφη.

Είναι από τα πιο εύκολα αρωματικά φυτά για καλλιέργεια, με ελάχιστες απαιτήσεις και μεγάλη προσαρμοστικότητα. Τέλος, πολύ σημαντικό χαρακτηριστικό, του φυτού αυτού, είναι η μεγάλη αντοχή του στην έλλειψη νερού.

Ο δίκταμος είναι επίσης, πολύ ανθεκτικός  στις χαμηλές θερμοκρασίες.

 

Οικογένεια:  Lamiaceae (Χειλανθή)

Επιστημονική ονομασία: Origanum dictamnus L.

Διεθνείς κοινές ονομασίες: Στη Γαλλία αποκαλείται Dictαme de Crete, στην αγγλική γλώσσα ονοµάζεται Dittαmus Οf Crete, ενώ αναφέρεται και µε τις ονοµασίες Dictαmnus, Dittαny, Dittαny Οf Crete, Ηορ Mαrjorαm, Ηορ Plαnt, Mαngirotu. Στη Γερµανία αναφέρεται ως Dictαm και, τέλος, στην Ιταλία Dittαmo di Cαndiα ή Dittαmo Cretico

Κοινές ονομασίες: Ορίγανον το δίκταμνον, σταθόρι, δίχταµο, αδίχταµος, δίταµο, δίκταµνο, τίταµος, ατίταµος, έρωντας, στοματόχορτο, λιβανόχορτο, µαλλιαρόχορτο ή γέροντας και στομαχόχορτο.

Ύψος: έως 30 εκ.

Ιδανικό Ph εδάφους: 6.0 έως 7.0

Χρώμα λουλουδιών: ρόδινα

Κύκλος ζωής: 5 – 7 χρόνια

Για επαγγελματίες αγρότες: ΝΑΙ

Για ερασιτέχνες κηπουρούς: ΝΑΙ

Καλλιέργεια σε γλάστρα: ΝΑΙ (σε γλάστρες μεγάλου μεγέθους, που να στραγγίζουν καλά).

Εποχή συγκομιδής: για στις πρώιμες περιοχές, η συγκομιδή γίνεται τέλος Μάιου – αρχές Ιουνίου, στις όψιμες γίνεται στα τέλη Ιουνίου – αρχές Ιουλίου. Ο Δίκταμος συγκομίζεται, πάντα, στο στάδιο της πλήρους άνθησης. Κόψτε προσεκτικά με ψαλίδι τους βλαστούς (σπάνε εύκολα) και τοποθετήστε τους σε σκιερό χώρο. Έπειτα αποθηκεύστε τους σε αεροστεγές δοχείο.

Χρήσεις: Μαγειρική, φαρμακευτική, διακοσμητική, ποτοποιία.

Στη μαγειρική ενισχύουν μοναδικά το κρέας. Χρησιμοποιείται σε πολλές κρητικές συνταγές.

Συνδυάζεται με θυμάρι και ρίγανη, καθώς επίσης, το άρωμά και η γεύση του δένουν με αυτή του μαϊντανού και του δενδρολίβανου.

Ο δίκταμος αποτελεί ένα βασικό συστατικό του ποτού Μαρτίνι.

Έχει εξαιρετικά δυνατή, αρωματική γεύση. Τα χνουδωτά φύλλα του φυτού, βράζονται και καταναλώνονται σαν τσάι (αφέψημα).

Ο αφέψημος δίκταµος χρησιμοποιείται για την αμυγδαλίτιδα, το κρύωµα, το βήχα και τον ερεθισμένο λαιµό, για την επούλωση των πληγών, εξωτερικά, για τους πονοκεφάλους και κατά της ουλίτιδας και του πονόδοντου. Τα αφεψήµατα θεωρούνται επίσης, διουρητικά, σπασµολυτικά, χωνευτικά, ανακουφίζουν από τον στοµαχόπονο και πόνους στο ήπαρ. Στην Κρήτη χρησιµοποιείται ως εµµηναγωγικό, ενώ η λαογράφος Ευαγγελία Φραγκάκη αναφέρει, ότι οι µαίες στα χωριά, τοποθετούσαν έρωντα στο υπογάστριο των επιτόκων ή τους έκαναν ζεστά εγκαθίσµατα µε αφέψηµα δίκταµου, για να επιταχυνθεί ο τοκετός.

Το αιθέριο έλαιο του δίκταμου έχει αντιβακτηριακές, αντιμυκητιακές και αντιμικροβιακές ιδιότητες, λόγω της φαινόλης καρβακρόλη.

Κατάλληλη εποχή μεταφύτευσης : αρχές άνοιξης και φθινόπωρο (αναλόγως το υψόμετρο και την γεωγραφική θέση).

Αποστάσεις φύτευσης: 30 – 40 εκ. στην γραμμή και 60 – 80 εκ. μεταξύ των γραμμών.

Ευνοϊκή συγκαλλιέργεια: Τα φυτά συντροφιάς, είναι μια δοκιμασμένη στο χρόνο μέθοδος κηπουρικής, που εμπλουτίζει και προστατεύει τις ευάλωτες καλλιέργειες.

Έτσι για το δίκταμο, καλά φυτά συντροφιάς, θεωρούνται η ντομάτα, το θυμάρι και το φασκόμηλο.

Αποφύγετε να τον καλλιεργήσετε με λαχανικά και αρωματικά φυτά, που έχουν υψηλές ανάγκες σε υγρασία, γιατί ο δίκταμος δεν την αντέχει.

Πότισμα γενικά: Ο δίκταμος, όπως και τα περισσότερα αρωματικά φυτά, δεν αγαπάει το πολύ νερό.

 Στα πρώτα στάδια ανάπτυξης, μέχρι το φυτό να ‘’πιάσει’’ στο έδαφος, ποτίστε (αναλόγως το έδαφος) 1 με 2 φορές την εβδομάδα. Όταν διαπιστώσετε ότι το νεαρό φυτό σας, έχει δημιουργήσει καινούργια φύλλα, αρχίστε να μειώνετε σταδιακά τα ποτίσματα. Μετά το στάδιο των 3 πρώτων μηνών, το πότισμα μπορεί να μειωθεί σε 1 με 2 τον μήνα (κατά τους ανοιξιάτικους – θερινούς μήνες).

Εάν η καλλιέργεια γίνει στο έδαφος, προτιμήστε το πότισμά της με την μέθοδο της σταγόνας και με μικρές ποσότητες νερού. Το πολύ νερό θα προκαλέσει μυκητολογικές προσβολές στο ριζικό σύστημα και θα μειώσει την μυρωδιά του φυτού. Δεκαπέντε ημέρες πριν την συγκομιδή, καλό θα είναι να σταματάνε εντελώς τα ποτίσματα. Κατά αυτόν τον τρόπο, δηλαδή με την έλλειψη νερού, το φυτό βελτιώνει την μυρωδιά του (αιθέρια έλαια).

Καλλιέργεια: υπαίθρια

 

ΠΡΟΣΟΧΗ!!!  Η χρήση των αρωματικών-φαρμακευτικών φυτών, πρέπει να γίνεται με την σύμφωνη γνώμη του ιατρού σας.