Η βιολογική καλλιέργεια του Άνηθου Σχολιάστε

Κείμενο του Χαράλαμπου Θανόπουλου Msc Γεωπόνου

 

Οικογένεια: Apiaceae (Umbelliferae)

Επιστημονική ονομασία: Anethum graveolens , Συν.: Peucedanum graveolens (L.) Hiern.

Μορφολογικά χαρακτηριστικά

Ο άνηθος (Anetum graveolens) ανήκει στην οικογένεια Umbelliferae. Κατάγεται από τη Νότια Ευρώπη και εκτός από το χαρακτηριστικό του άρωμα που προσφέρει στα φαγητά, συντελεί και στην πέψη των τροφών. Είναι προτιμότερο να προστίθεται κατά το τέλος του μαγειρέματος γιατί αλλιώς καταστρέφεται το άρωμά του με το βρασμό.

Ο άνηθος έχει μικρή ανάπτυξη και το φύλλωμα είναι λεπτό και διακλαδισμένο. Τα φύλλα έχουν μακρύ μίσχο και μοιάζουν πολύ με τα φύλλα του καρότου, μόνο που του άνηθου έχουν έντονο χρώμα. Το υπέργειο τμήμα μπορεί να φτάσει σε ύψος 1 m, αλλά η συγκομιδή γίνεται σε ύψος 40-50 cm. Εάν τα φυτά παραμείνουν στο έδαφος και δε συγκομιστούν, τότε ο βλαστός επιμηκύνεται και σχηματίζεται το ανθικό στέλεχος, που φτάνει σε ύψος 0,9-1,2 m. Τα κίτρινα άνθη είναι ερμαφρόδιτα, φέρονται πάνω σε ταξιανθίες (σκιάδια) και σε μεγάλο αριθμό.

Εδαφοκλιματικές συνθήκες

Ο άνηθος αποδίδει καλύτερα και είναι περισσότερο αρωματικός όταν αναπτύσσεται σε χαμηλές θερμοκρασίες, αλλά είναι ευαίσθητος σε συνθήκες παγετού. Για τον λόγο αυτό, θα πρέπει να αποφεύγονται περιοχές με πολύ χαμηλές θερμοκρασίες το χειμώνα ή η καλλιέργεια να γίνεται την άνοιξη.

Οι ιδανικές θερμοκρασίες για τη βλάστηση του σπόρου είναι 10-21 oC. Οι επιλεγμένες τοποθεσίες για την καλλιέργεια του άνηθου πρέπει να είναι ηλίολουστες.

Το έδαφος πρέπει να είναι βαθύ, καλά αποστραγγιζόμενο με χημική αντίδραση από pH=5,5 – 6,5. Τα ιδανικότερα είναι τα αμμώδη, τα αμμοπηλώδη και τα οργανικά εδάφη.

Πολλαπλασιασμός

Η σπορά γίνεται στα πεταχτά (σε επίπεδο εδάφους ή σε διαμορφωμένες αλίες) ή σε γραμμές. Η γραμμική σπορά γίνεται σε επίπεδο εδάφους ή σε αναχώματα (για την αποφυγή υψηλής υγρασίας του εδάφους) και σε αποστάσεις μεταξύ των γραμμών 40 cm. Το βάθος σποράς είναι περίπου λιγότερο από 0,5 cm (επιφανειακά) σε ψιλοχωματισμένο έδαφος.

Προετοιμασία εδάφους – Φύτευση

Απαιτείται βαθύ όργωμα. Η σπορά γίνεται σχεδόν όλο το χρόνο, αλλά έχει καλύτερα ποιοτικά χαρακτηριστικά όταν αναπτύσσεται σε χαμηλές θερμοκρασίες. Όταν ο χειμώνας είναι πολύ ψυχρός η καλλιέργεια γίνεται την άνοιξη. Διαρκεί περίπου 2,5-3 μήνες από τη σπορά μέχρι τη συγκομιδή.

Η λίπανση του άνηθου

Οι απαιτήσεις του φυτού σε θρεπτικά στοιχεία είναι μικρές. Κυρίως χρειάζεται άζωτο για την ανάπτυξη πλούσιου φυλλώματος. Η εφαρμογή 3τόνων/στρέμμα χωνεμένης κοπριάς ή σε συνδυασμό με κομπόστα πριν από τη σπορά καλύπτει τις ανάγκες του άνηθου.

Η άρδευση του άνηθου

Η άρδευση του άνηθου γίνεται 1-2 φορές την εβδομάδα ανάλογα με τις κλιματολογικές συνθήκες και τον τύπο εδάφους. Είναι φυτό σχετικά απαιτητικό σε νερό ειδικά σε περιόδους ξηρασίας και η κύρια μέθοδος άρδευσης είναι με σταγόνες.

Συγκαλλιέργεια

Η καλλιέργεια του άνηθου μπορεί να συνδυαστεί με λάχανο, κουνουπίδι, μπρόκολο, λαχανάκι Βρυξελλών. Ο άνηθος προσελκύει τις μέλισσες και για αυτό συγκαλλιεργείται και με άλλα φυτά, εκτός από καρότο και μάραθο για την αποφυγή σταυρογονιμοποίησης. Υπάρχουν και μαρτυρίες ότι απωθεί τις αφίδες και τις κάμπιες σε καλλιέργεια σταυρανθών.

Καταπολέμηση ζιζανίων

Γίνονται σκαλίσματα και για να επιτευχθεί αφρατοποίηση του εδάφους και για να καταστραφούν τα ζιζάνια. Τα ζιζάνια αποτελούν σημαντικό πρόβλημα της καλλιέργειας, ιδιαίτερα στα πρώτα στάδια της ανάπτυξης των φυτών όπου το φύλλωμα τους καλύπτει μικρή έκταση της επιφάνειας του εδάφους.

Η συγκομιδή του άνηθου

Η συγκομιδή γίνεται τμηματικά με το χέρι, όπου κόβονται τα φυτά που έχουν αποκτήσει ύψος περίπου 30-40cm. Η κοπή γίνεται με μαχαίρι το φυτό μπορεί να αναβλαστήσει. Ο άνηθος είναι προτιμότερο να μαζεύεται τις πρωινές ώρες και να μην πλένεται για να διατηρεί τα αρωματικά του έλαια. Η απόδοση της καλλιέργειας είναι περίπου 1 τόνο/στέμμα.

Ασθένειες άνηθου

Ωΐδιο Erysiphe heracle: Το ωίδιο προκαλείται λόγω της δράσης του μύκητα Erysiphe heraclei. Εμφανίζονται μικρές και λευκές κηλίδες στην πάνω και την κάτω επιφάνεια των φύλλων και αναπτύσσονται αλευρώδεις εξανθήσεις πάνω σε αυτές. Η προσβολή μπορεί να καταλάβει ολόκληρη την επιφάνεια του ελάσματος. Σπάνια, όμως ο μύκητας δημιουργεί σοβαρά προβλήματα στην καλλιέργεια. Για την αντιμετώπιση της ασθένειας, απομακρύνουμε προσβεβλημένα φύλλα, τυχόν υπολείμματα της καλλιέργειας και ζιζάνια. Σε έντονες προσβολές ψεκάζουμε με θειούχα σκευάσματα.

Σκληροτίνια: Ο Sclerotinia sclerotiorum προκαλεί σάπισμα στη περιοχή του λαιμού του φυτού. Το παθογόνο εισέρχεται στο εσωτερικό του φυτού και προκαλεί μαλακή σήψη στους μίσχους των φύλλων. Στα σημεία προσβολής και κάτω από συνθήκες υπερβολικής υγρασίας σχηματίζεται περιοχή λευκού χρώματος (μυκήλιο) με μαύρα στίγματα (σπόρια του μύκητα). Για την αντιμετώπισή του, αποφεύγουμε την υπερβολική υγρασία του εδάφους. Η εφαρμογή 3-4ετούς αμειψισποράς και η απομάκρυνση των προσβεβλημένων φυτών μειώνουν αρκετά την πιθανότητα εμφάνισης της ασθένειας. Η εδαφοκάλυψη με μαύρο πλαστικό ή το λιώσιμο του εδάφους σε περιόδους που δεν υπάρχει καλλιέργεια στο έδαφος βοηθάει στην καταπολέμηση της ασθένειας.

Εχθροί άνηθου

Ψύλλα: Το δίπτερο αυτό (Acidia heraclei) αποτελεί τον σημαντικότερο εχθρό του άνηθου. Τα ενήλικα άτομα αφήνουν τα αυγά του μέσα στα φύλλα. Οι προνύμφες ανοίγουν στοές και τρέφονται με το φύλλωμα. Για την αντιμετώπιση του εχθρού κάνουμε φθινοπωρινό όργωμα όπου έρχονται στην επιφάνεια του εδάφους οι διαχειζόμενες μορφές του εντόμου και εκτέθονται στους εχθρούς τους. Επιπλέον γίνεται αμειψισπορά και η χρησιμοποίηση κίτρινων κολλητικών παγίδων αποτελούν μέτρα για τη μείωση του πληθυσμού του έντομου.

Σιδηροσκώληκας: Ο σιδηροσκώληκας (Agriotes lineatus) προσβάλλει μέσω των νεαρών ατόμων που εισέρχονται στο εσωτερικό των ριζών το ριζικό σύστημα. Για την αντιμετώπιση του εχθρού αυτού, κάνουμε συχνά σκαλίσματα για να έρχονται οι σιδηροσκώληκες στην επιφάνεια του εδάφους. Η καλλιέργεια της μηδικής και του τριφυλλιού θεωρούνται ότι τα απωθούν αφού δρουν σαν φυσικοί εχθροί.

Νηματώδεις: Ο νηματώδης (Heterodera schachtii) προκαλεί εξογκώματα και παραμορφώσεις στις ρίζες των φυτών. Το καλό όργωμα και καλό λιάσιμο του εδάφους ώστε να εκτεθούν οι νηματώδεις σε δυσμενείς συνθήκες (καλοκαίρι), είναι ορισμένες ενέργειες που μπορούμε να κάνουμε ώστε να αντιμετωπίσουμε τους νηματώδεις. Επιπλέον μπορούμε να εφαρμόσουμε αύξηση της οργανικής ουσίας του εδάφους με προσθήκη κομπόστας, που αυξάνει τον αριθμό των ωφέλιμων νηματωδών και μυκήτων (αρπακτικών των βλαβερών νηματωδών). Επίσης πρέπει να γίνεται απολύμανση των εργαλείων και εφαρμογή της αμειψισποράς.