Η καυκαλήθρα μπορεί να έχει περίεργο όνομα αλλά είναι το ίδιο όνομα «καυκαλίς» που αναφέρουν ο Θεόφραστος, ο Διοσκουρίδης και ο Ησύχιος. Είναι πιθανό το όνομά της να σχετίζεται με το σχήμα των ολόλευκων λουλουδιών της.
Εκτός από το κοινό όνομα «καυκαλίθρα», το συναντάμε στην Αμοργό ως «καυκαλίδα», στη Σαντορίνη ως «αγριοκουτσουνάδα», στη Κάσο ως «μοσχαπιδιά» και σε άλλες περιοχές ως «μοσχολάχανο».
Μονοετής πόα ύψους 15-50 εκ. με μαλακά, τριχωτά, πτεροειδή φύλλα και άσπρα άνθη με πέντε πέταλα σε σύνθετες, ομπρελοειδείς ταξιανθίες. Ο καρπός του φυτού είναι στρογγυλός, πεπλατυσμένος στις άκρες, μεγέθους 5-8mm. Η ανθοφορία και συγκομιδή γίνονται από τον Οκτώβριο έως τον Μάιο.
Ευδοκιμεί σε αμμώδη, αργιλώδη και πηλώδη εδάφη και προτιμά τις ηλιόλουστες θέσεις.
Στην καυκαλήθρα συλλέγονται τα φύλλα και οι τρυφερές κορφές της όσο είναι τρυφερά, από το χειμώνα μέχρι και την άνοιξη.
Στην χώρα μας χρησιμοποιείται περισσότερο στην παρασκευή χορτόπιτας, ως μυρωδικό σε μικρή ποσότητα στο μείγμα των χόρτων χαρίζοντας ξεχωριστή γεύση και εξαιρετικό άρωμά αλλά τρώγεται και μόνο του ή βρασμένο μαζί με άλλα άγρια χόρτα.
Σαν βότανο έχει διουρητικές και ορεκτικές ιδιότητες και αναζωογονεί το νευρικό σύστημα.
Επίσης χρησιμοποιείται στη φασολάδα, σε κεφτέδες από φάβα και σε ωμές σαλάτες.
Στην Ιταλία χρησιμοποιείται και ως καρύκευμα.
Πότε συγκομίζουμε; Συλλέγεται εύκολα, πριν βγάλει ανθοφόρους βλαστούς.
Οικογένεια: Apiaceae
Επιστημονική ονομασία: Tordylium apulum L.
Άλλες ονομασίες: Τορδύλιον το Άπουλον, καυκαλίδα, μερουλήθρα, αγριοκουτσουνάδα, μοσχολάχανο, μοσχοπιδιά.
Μεταφύτευση – συγκομιδή: 30 – 50 ημέρες
Εποχή καλλιέργειας: αρχές – μέσα άνοιξης, τέλος καλοκαιριού – αρχές Φθινοπώρου