Σταμναγκάθι άγριο (8 ΦΥΤΑ)

Βιολογικά φυτά, άγριου Σταμναγκαθιού.

Είναι ένα είδος άγριου ραδικιού, γνωστό διεθνώς, ως Spiny Chicory. Στην χώρα μας, μπορούμε να το συναντήσουμε άγριο, σε παραθαλάσσιες περιοχές, της Κρήτης, των Κυκλάδων, της Πελοποννήσου και της Στερεάς Ελλάδας.

Το όνομα σταμναγκάθι, δόθηκε στο φυτό από την χρήση του, να προστατεύει το νερό της στάμνας. Παλαιότερα οι άνθρωποι, εφοδιάζονταν νερό από τις βρύσες του χωριού. Για να προστατέψουν τις στάμνες με το νερό από διάφορα έντομα ή ερπετά, έβαζαν αυτό το φυτό στο στόμιο της στάμνας. Επειδή έχει αγκάθια τα απωθούσε, οπότε επικράτησε αυτή η ονομασία, που μας συνδέει με παλαιότερες εποχές.

Είναι πολυετές φυτό, χαμηλού ύψους. Στην φύση, το μέσο ύψος του είναι 10 – 20 εκ. ενώ καλλιεργούμενο, έως 40 εκ. Τα φύλλα του είναι σκούρο πράσινου χρώματος, οδοντωτά, επιμήκη.

Η καλλιέργεια του, μοιάζει πολύ με αυτή του ραδικιού και είναι χαμηλών απαιτήσεων, με σημείο προσοχής το βοτάνισμα. Το Σταμναγκάθι, υποφέρει από των ανταγωνισμό των ζιζανίων (αγριόχορτων).

Είναι υπέροχο χορταρικό και μπορεί να καταναλωθεί ωμό και μαγειρεμένο. Υπάρχουν άφθονες συνταγές για προσθήκη του σε σαλάτες, ως συνοδευτικό σε κρέας κ.α. Ταιριάζει καλά με, αρνί, φασόλια, φασόλια μαυρομάτικα, Κρητικό απάκι, διάφορα τυριά κ.α. 

Ιδανική για καλλιέργεια, από ερασιτέχνες και επαγγελματίες.

Μπορεί να καλλιεργηθεί σε περιοχές με υψηλές θερμοκρασίες το καλοκαίρι και σε εδάφη με υψηλή αλατότητα. 

Μπορεί να καλλιεργηθεί υπαίθρια και σε μεγάλες γλάστρες ή ζαρντινιέρες.

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΑΓΡΙΟΥ ΣΤΑΜΝΑΓΚΑΘΙΟΥ 

Χώρα προέλευσης ποικιλίας: Ιταλία, Ελλάδα, Γαλλία (παραθαλάσσιες περιοχές της μεσογείου)

Καλλιεργείται από: άγνωστο

Οι δικές μας παρατηρήσεις: έχουν περάσει αρκετά χρόνια, από τότε που το δοκιμάσαμε τυχαία, σε ένα καφενείο της Κρήτης. Ωμό, με λίγο ελαιόλαδο, λεμόνι και αλάτι. Λιτή συνταγή, με δυνατή γεύση και άρωμα. Είναι ένα χορταρικό, ορόσημο της Κρητικής κουζίνας, που τρώγεται εύκολα ωμό και μαγειρεμένο. Τα τελευταία χρόνια, η φήμη του έχει εξαπλωθεί σε όλη την Ελλάδα όμως, το να βρεις γνήσιο σταμναγκάθι στην αγορά δεν είναι εύκολο, γιατί οι καλλιέργεια του, είναι αρκετά περιορισμένη. Εάν σας αρέσουν τα άγρια χόρτα, το σταμναγκάθι είναι μια υπέροχη πρόταση, για καλλιέργεια και δοκιμή !!!

Πού μπορεί να καλλιεργηθεί στη χώρα μας: σε όλη την Ελλάδα (όταν οι συνθήκες είναι κατάλληλες), άνοιξη, φθινόπωρο και χειμώνα.

Τύπος Ραδικιού: άγριο ραδίκι ή αγκαθωτό ραδίκι

Ύψος φυτού: α) όταν καλλιεργείτε, 20 – 40 εκ. , β) άγριο στην φύση έως 15 – 20 εκ.

Χρώμα φύλλων: σκούρο πράσινο

Διάρκεια ζωής του φυτού: πολυετής. Εάν καλλιεργηθεί επαγγελματικά, συνήθως είναι ετήσια καλλιέργεια

Γεύση: πικάντικη, ήπια πικρή, τραγανή υφή και δυνατό ευχάριστο άρωμα. Όταν μαγειρευτεί, γλυκίζει ελαφρώς

Βράβευση ποιότητας ποικιλίας:  –

Μεταφύτευση – συγκομιδή: 55 – 65 ημέρες (σε ιδανικές συνθήκες και ανάλογα με την εποχή)

Κατάλληλη για επαγγελματική καλλιέργεια; ΝΑΙ

Κατάλληλη για οικιακό λαχανόκηπο; ΝΑΙ

Απόδοση (παραγωγικότητα): αρκετά παραγωγικό

Συσκευασία για ερασιτέχνες: δισκάκι των 8 φυτών

Συσκευασία για επαγγελματίες: δίσκος 228 φυτών (κατόπιν συνεννόησης)

Πιστοποίηση βιολογικών φυτών – φορέας: ΔΗΩ

Έλεγχος φυτοϋγείας: ΚΕΠΠΥΕΛ Γιαννιτσών

ΟΙ ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΣΥΜΒΟΥΛΕΣ ΜΑΣ

Οικογένεια: Asteraceae

Επιστημονική ονομασία: Cichorium spinosum L.

Καταγωγή Σταμναγκαθιού: φυτό ιθαγενές των παραμεσόγειων χωρών της μεσογείου

Άλλες ονομασίες: Αλιφός, Ραδίκι της θάλασσας, Σταμνάγκαθο, Ριδικαστοιβιά, Αλιφόνι, Γιαλοράδικο, Βραχογαλατσίδα

Διεθνείς ονομασίες: Spiny Chicory

Τύποι Ραδικιού: α) άγριο ραδίκι, β) Ιταλικό ραδίκι, γ) Ραντίτσιο (Radicchio)

Απαιτήσεις του σταμναγκαθιού σε έδαφος: αποδίδει καλύτερα, σε γόνιμα, καλά στραγγιζόμενα εδάφη, πλούσια σε οργανική ουσία. Επίσης είναι ιδανικότερα, τα χαρακτηρισμένα ως αμμώδη ή αμμοπηλώδη εδάφη. Ιδανικό PH: 6 – 8.

Λίπανση: καλό θα είναι, για να γίνει ολοκληρωμένη λίπανση, πριν από οποιαδήποτε ενέργεια σας να προχωρήσετε σε ανάλυση εδάφους. Είναι μια απλή και οικονομική μέθοδος. Μπορείτε να επικοινωνήσετε μαζί μας και να σας δώσουμε, όλες τις απαιτούμενες πληροφορίες. Σε γενικές γραμμές θα λέγαμε ότι στην καλλιέργεια του σταμναγκαθιού, πρέπει να δοθεί προσοχή στην επάρκεια του Αζώτου στο έδαφος.

Αποστάσεις φύτευσης:  20 – 30 εκ. μεταξύ των φυτών πάνω στην γραμμή καλλιέργειας, και 40 – 50 εκ. μεταξύ των γραμμών καλλιέργειας (η απόσταση του διαδρόμου, μεταξύ των φυτών).

Καλλιέργεια σταμναγκαθιού, σε γλάστρες ή δοχεία: Η καλλιέργεια του σταμναγκαθιού σε δοχεία ή γλάστρες, θεωρείται σχετικά εύκολη, εάν ακολουθήσετε μερικούς βασικούς κανόνες. α) οι γλάστρες ή τα δοχεία που θα καλλιεργήσετε σταμναγκάθι, πρέπει να έχουν βάθος τουλάχιστον 20 – 30 εκ., και η διάμετρος τους στο επάνω μέρος να είναι τουλάχιστον 30 εκ. Πρέπει να προσέξετε, ώστε οι οπές στράγγισης στην βάση τους να είναι καλά ανοιχτές ή να ανοίξετε και άλλες, ώστε το νερό του ποτίσματος να στραγγίζει καλά από το υπόστρωμα. β) επιλέξτε βιολογικό υπόστρωμα για καλλιέργεια φυλλωδών λαχανικών (μαρούλι, ρόκα κ.α.). Αποφύγετε αυτά που έχουν σβόλους ή πέτρες, γιατί θα εμποδίσουν τον σχηματισμό των ριζών. Εάν έχετε δικό σας υπόστρωμα π.χ. από κομποστοποίηση και είναι καλά απολυμασμένο, κοσκινίστε το καλά και ”σπάστε” με τα χέρια σας τυχόν σβόλους, όταν το τοποθετείτε στην γλάστρα. γ) αφού γεμίσουμε τις γλάστρες μας με το υπόστρωμα, ανοίγουμε με το χέρι μας τρύπες, για να φυτέψουμε τα φυτά του σταμναγκαθιού. Τοποθετούμε τα φυτά στο υπόστρωμα και τα σκεπάζουμε με προσοχή, ώστε η ρίζα του φυτού να είναι όλη μέσα στο υπόστρωμα. Ποτίζουμε ελαφρά, γύρω από κάθε φυτό. Σε κάθε γλάστρα, με διάμετρο 30 εκ. τοποθετούμε 4 – 5 φυτά. δ) διατηρείστε το υπόστρωμα της γλάστρας σταθερά υγρό, με μικρές ποσότητες νερού, καθ΄ όλη την διάρκεια της καλλιέργειας. ζ) τοποθετήστε τις γλάστρες σας, σε σημείο με αρκετή ηλιοφάνεια (6 – 8 ώρες την ημέρα). Όταν οι θερμοκρασίες της άνοιξης αυξηθούν, μεταφέρετε τις γλάστρες σας, σε ημι-σκιερή θέση. Σημεία Προσοχής: 1) το υπόστρωμα που θα επιλέξετε, πρέπει να είναι το κατάλληλο. Χώμα από τον κήπο ή αποξηραμένα φύλλα, δεν έχουν συνήθως τα απαραίτητα θρεπτικά στοιχεία, για μια ικανοποιητική ανάπτυξη των φυτών. 2) τα φυτά που μεγαλώνουν σε γλάστρα, μεγαλώνουν σε έναν περιορισμένο χώρο. Πρέπει να προσθέτετε, ανά τακτά χρονικά διαστήματα (ανά 15 ημέρες), υγρά βιολογικά λιπάσματα, ώστε να μπορούν να καλύψουν τις ανάγκες τους σε θρεπτικά στοιχεία. 3) κρατάμε σταθερά υγρό το έδαφος, χωρίς αυτό να ”λιμνάζει” γύρω από τα φυτά. Τακτικά ποτίσματα με μικρό όγκο νερού είναι καλύτερα, από τα αραιά που το νερό δίνεται σε μεγάλες ποσότητες. Η καλύτερη μέθοδος ποτίσματος, είναι αυτή της σταγόνας. Υπάρχουν στην αγορά αρκετές προτάσεις, για πότισμα με σταγόνα στις γλάστρες του μπαλκονιού. 4) ανά 15 – 20 ημέρες, εφαρμόστε στο έδαφος και στα φύλλα, ήπια βιολογικά φυτοπροστατευτικά προϊόντα ή εφαρμόστε δικές σας τεχνικές φυτοπροστασίας. Η πρόληψη είναι η καλύτερη μέθοδος αντιμετώπισης (εντόμων – μυκήτων κ.α.).

Ποτίσματα στο σταμναγκάθι: διατηρείτε το έδαφος ή το υπόστρωμα της γλάστρας υγρό, με μικρούς όγκους νερού και χωρίς αυτό να ”λιμνάζει” γύρω από τα φυτά. Είναι φυτό, σχετικά μέτριων απαιτήσεων σε αρδεύσεις. Εμπειρικά θα λέγαμε ότι, 2 – 3 ποτίσματα την άνοιξη και το φθινόπωρο είναι αρκετά για να καλύψουν τις ανάγκες του φυτού, σε νερό.

Ως μέθοδο άρδευσης, επιλέξτε τη μέθοδο της σταγόνας (στάγδην).

Άλλες εργασίες: α) βοτάνισμα ή σκάλισμα αγριόχορτων. Το σταμναγκάθι, υποφέρει από τον ανταγωνισμό των αγριόχορτων και εάν δεν δοθεί η απαιτούμενη προσοχή, η ανάπτυξη των φυτών, δεν θα είναι η αναμενόμενη. Εκτός από τα σκαλίσματα, μπορείτε να περιορίσετε την εξάπλωση των αγριόχορτων, με την χρήση γεωυφάσματος. β) έλεγχος για εχθρούς και ασθένειες.

Πώς και πότε γίνεται η συγκομιδή στο σταμναγκάθι ; τα νεαρά σπορόφυτα, που μεταφυτέψατε στον κήπο σας την άνοιξη, θα είναι έτοιμα για συγκομιδή στα μέσα του φθινοπώρου. Αντίθετα εάν μεταφυτέψετε νεαρά φυτά Σταμναγκαθιού το φθινόπωρο, η πρώτη συγκομιδή, θα γίνει την άνοιξη. Όπως αναφέραμε και παραπάνω, το Σταμναγκάθι είναι πολυετές φυτό. Αυτό σημαίνει, ότι εάν οι συνθήκες είναι ιδανικές, μπορεί να αναπτύσσεται για πολλά χρόνια, σε μια άκρη του κήπο μας και να μας δίνει έως 3 συγκομιδές ανά έτος. Η πρώτη την άνοιξη, η δεύτερη το φθινόπωρο (συνήθως στα τέλη) και η τελευταία τον χειμώνα.

Η συγκομιδή γίνεται χειρωνακτικά. Με ένα κοφτερό μαχαίρι, κόβουμε όλο το φυτό, λίγο πάνω από την επιφάνεια του εδάφους. ΠΟΤΕ ; όταν το φυτό έχει ύψους 20 – 40 εκ. και το φύλλωμα του είναι τρυφερό.

Διατήρηση και αποθήκευση: αμέσως μετά την συγκομιδή, πλύντε τα φύλλα του σταμναγκαθιού, με κρύο νερό. Στεγνώστε τα σε χαρτί κουζίνας και τοποθετήστε τα, στην συντήρηση του ψυγείου σας. Σε θερμοκρασίες 2 – 3°C, μπορούν να διατηρηθούν, έως και μία εβδομάδα.

Προσβολές από έντομα: δεν υπάρχουν ερευνητικά δεδομένα. Πιθανή προσβολή από, Βοτρύτη, Περονόσπορο, Ωίδιο, Σκληροτήνια.

Προσβολές από μύκητες – βακτήρια: δεν υπάρχουν ερευνητικά δεδομένα. Πιθανή προσβολή από, Σαλιγκάρια και αφίδες

Προσβολές από ιώσεις: δεν υπάρχουν δεδομένα

ΘΡΕΠΤΙΚΗ ΑΞΙΑ ΤΟΥ ΣΤΑΜΝΑΓΚΑΘΙΟΥ 

Σύμφωνα με ιστορικές πηγές, το σταμναγκάθι ήταν γνωστό και καταναλωνόταν από τα χρόνια της αρχαίας Αιγύπτου ακόμη. Ήταν επίσης γνωστό και στους αρχαίους Έλληνες για τις θεραπευτικές του ιδιότητες.

Στα 100 γρ. νωπού προϊόντος περιέχονται, 15 kcal,  3,1 γρ υδατάνθρακες, 0,7 γραμμάρια πρωτεΐνες – 0,1 γραμμάρια λιπαρά. Ακόμα έχει, υψηλή συγκέντρωση σε, ω-3 λιπαρά, ασκορβικό οξύ, β-καροτίνη, α-τοκοφερόλες, γλουταθειόνη, βιταμίνη Ε, ανόργανα στοιχεία Ca, Fe, P.

ΧΡΗΣΕΙΣ ΤΟΥ ΣΤΜΝΑΓΚΑΘΙΟΥ 

Είναι ένα χορταρικό, που έχει χρήση κυρίως στην Κρητική κουζίνα. Τα τελευταία χρόνια όμως η φήμη του εξαπλώθηκε και στην υπόλοιπη Ελλάδα.

Μπορεί να καταναλωθεί ωμό ή μαγειρεμένο. Ωμό μπορούμε να το προσθέσουμε σε σαλάτες με άλλα πράσινα λαχανικά ή να φτιάξουμε μια σαλάτα μόνο με ωμό Σταμναγκάθι, με λίγο ελαιόλαδο και λεμόνι ή ξύδι και αλάτι. Επίσης, μπορείτε να το δοκιμάσετε και βραστό, εάν σας αρέσουν τα βραστά χόρτα. Τέλος, είναι υπέροχο συνοδευτικό, σε πιάτα που περιέχουν αρνί ή χοιρινό.

Στην Κάσο, το παστώνουν και το χρησιμοποιούν σε ένα φαγητό που το λένε ”τσικνωτό”.