Κρίταμος (8 ΦΥΤΑ)

Βιολογικά φυτά Κρίταμου.

Αυτοφύεται σε θαλάσσιους βράχους, προβλήτες, κυματοθραύστες και αμμώδεις παραλίες κατά μήκος της Μεσογείου και της Μαύρης Θάλασσας, καθώς και κατά μήκος των ακτών του Ατλαντικού της Πορτογαλίας, της Νότιας και Νοτιοδυτικής Αγγλίας, της Ουαλίας και της Νότιας Ιρλανδίας. Στην Ελλάδα το συναντάμε στις βραχώδεις ακτές του Πηλίου, της Χαλκιδικής, του Σαρωνικού, της Πελοποννήσου, της Κρήτης κ.α.

Ανήκει στην κατηγορία των φυτών, που ονομάζονται παχύφυτα. Τα παχύφυτα είναι φυτά που έχουν προσαρμοστεί σε ξηρά κλίματα και μπορούν να αποθηκεύουν νερό στα παχιά, σαρκώδη μέρη τους, όπως φύλλα, βλαστούς ή ρίζες.

Πολυετές φυτό, ύψους έως 50 – 60 εκ. Τα φύλλα του είναι σαρκώδη, ζουμερά και έχουν μήκος έως 5 εκατοστά. Το χρώμα τους είναι γαλάζιο – πράσινο (θυμίζει το χρώμα, των φύλλων της Γλιστρίδας). Τα άνθη του, είναι σε ομάδες (ταξιανθίες) και το χρώμα τους είναι κίτρινο – πράσινο. Η περίοδος ανθοφορίας του Κρίταμου, ξεκινά από τον Μάιο – Ιούνιο και ολοκληρώνεται τον Σεπτέμβριο.

Οι φαρμακευτικές και άλλες ιδιότητές του Κρίταμου, είναι πλέον επιβεβαιωμένες. Αυτός είναι και ο λόγος που αυξάνεται συνεχώς η ζήτηση του, από τις φαρμακοβιομηχανίες, την βιομηχανία καλλυντικών καθώς και τη βιομηχανία τροφίμων. Σύμφωνα με άρθρο της Liz O’Keefe, στην ιστοσελίδα Produce Business uk, η χρήση Κρίταμου αυξάνεται στα εστιατόρια της Αγγλίας, παρά την υψηλή τιμή που έχει το προϊόν. Η The guardian αναφέρει ότι, κατά τη διάρκεια του τελευταίου έτους, οι πωλήσεις του Κρίταμου, σημείωσαν άνοδο κατά 80% στην αλυσίδα Tesco, εξαιτίας της προβολής του προϊόντος, από τηλεοπτικές εκπομπές μαγειρικής. Σεφ όπως ο Hugh Fearnley Whittingstall και ο Jamie Oliver, το προτείνουν ως μια λαχταριστή λιχουδιά.

Όλα τα μέρη του φυτού είναι βρώσιμα. Τα φύλλα, τα άνθη, οι μίσχοι και οι σπόροι, έχουν φαρμακευτικές ιδιότητες και χρήσεις στην κουζίνα. 

Ο Χανιώτικος Κρίταμος, πήρε το πρώτο πανευρωπαϊκό βραβείο ποιότητας, σε έκθεση τροφίμων στο Plauen της Γερμανίας, το 2013.

Πολύ καλή επιλογή για καλλιέργεια, από ερασιτέχνες και επαγγελματίες.

Μπορεί να καλλιεργηθεί υπαίθρια και σε μεγάλες – βαθιές γλάστρες.

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΟΥ ΚΡΙΤΑΜΟΥ

Προέλευσης ποικιλίας: Μεσόγειος, βόρεια Αφρική, Μαύρη Θάλασσα, Δυτική Ευρώπη

Καλλιεργείται από: χρησιμοποιείται από την αρχαιότητα, κυρίως για φαρμακευτικούς σκοπούς. Το όνομα Κρίταμος προέρχεται από την ελληνική λέξη κριθάρι, γιατί οι σπόροι του, μοιάζουν με αυτούς του κριθαριού.

Οι δικές μας παρατηρήσεις: φυτό εξαιρετικά ανθεκτικό σε ακραίες συνθήκες ξηρασίας και υψηλών θερμοκρασιών. Φύεται άγριο κυριολεκτικά δίπλα στην θάλασσα, κρεμασμένο στα βράχια. Τα τελευταία χρόνια, έχει ξεκινήσει και η συστηματική καλλιέργεια του στην χώρα μας, γιατί η ζήτηση του αυξάνει γεωμετρικά ανά έτος. Η γεύση του έντονη και μοναδική, με μνήμες καλοκαιρινές, δροσερές σαλάτες και νόστιμα ψάρια. Συνοψίζοντας… εύκολη καλλιέργεια, μεγάλες αντοχές, πολλές χρήσεις στην κουζίνα. Τι άλλο, από ένα τόσο θρεπτικό φυτό. Τον Κρίταμο τον αγαπάμε !!!

Πού μπορεί να καλλιεργηθεί στη χώρα μας: σε περιοχές με ήπιο μεσογειακό κλίμα. Αποδίδει καλύτερα ποιοτικά χαρακτηριστικά, όταν καλλιεργείτε σε παραθαλάσσια κτήματα ή περιοχές. Οι ιδανικές θερμοκρασίες για την ανάπτυξη του Κρίταμου είναι μεταξύ 18°C και 27°C, με ελάχιστη είναι 5°C και μέγιστη τους 38°C. Αντέχει θερμοκρασίες έως και – 20°C.

Ιδανική εποχή μεταφύτευσης; αρχές – μέσα άνοιξης και αρχές – μέσα φθινοπώρου

Ύψος φυτού: έως 50 – 60 εκατοστά

Χρώμα φύλλων: γαλάζιο – πράσινο

Διάρκεια ζωής του φυτού: πολυετές

Γεύση: α) Τα φύλλα του Κρίταμου, έχουν ζουμερή υφή, ελαφρώς ξινή και αλμυρή γεύση, που γίνεται πιο έντονη, όταν είναι από παραθαλάσσιες περιοχές. Η γεύση τους επίσης, έχει νότες καρότου, μαϊντανού και άνηθου. Το άρωμα τους είναι έντονο και μοιάζει με αυτό του λεμονιού και του γλυκάνισου. Τα φύλλα, μπορούν να καταναλωθούν ωμά ή μαγειρεμένα. β) Οι βλαστοί (μίσχοι), η γεύση τους είναι ίδια με αυτή των φύλλων, οι βλαστοί όμως είναι πιο τραγανοί. Μπορούν να καταναλωθούν ωμοί ή μαγειρεμένοι. γ) Τα άνθη, έχουν πιο ήπια γεύση, σε σχέση με τα φύλλα και τους μίσχους. Μπορούν να καταναλωθούν ωμά ή μαγειρεμένα. δ) Οι σπόροι, είναι έντονα αρωματικοί και πικάντικοι. Έχουν και αυτοί χρήσεις στην γαστρονομία.

Βράβευση ποιότητας ποικιλίας:  –

Μεταφύτευση – πρώτη συγκομιδή: 60 – 90 ημέρες (σε ιδανικές συνθήκες)

Κατάλληλη για επαγγελματική καλλιέργεια; ΝΑΙ

Κατάλληλη για οικιακό λαχανόκηπο; ΝΑΙ

Απόδοση (παραγωγικότητα): πολύ παραγωγικό

Συσκευασία για ερασιτέχνες: δισκάκι των 8 φυτών

Συσκευασία για επαγγελματίες: δίσκος 228 ή 150 φυτών (κατόπιν συνεννόησης)

Πιστοποίηση βιολογικών φυτών – φορέας: ΔΗΩ

Έλεγχος φυτοϋγείας: ΚΕΠΠΥΕΛ Γιαννιτσών

ΟΙ ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΣΥΜΒΟΥΛΕΣ ΜΑΣ

Οικογένεια: Apiaceae (Umbelliferae)

Επιστημονική ονομασία: Crithmum maritimum L.

Καταγωγή του Κρίταμου: Μεσόγειος, βόρεια Αφρική, Μαύρη Θάλασσα, Δυτική Ευρώπη

Άλλες ονομασίες: Κρίθμον το παράλιο, Αλμύρα, Σέλινο της θάλασσας, Κίρταμον, Χρίσταμον, Κίρταμα ή Κήρταμα, Αγκρίθαμο, Κράμο, Κρίθαμο, Τρίταμο,

Διεθνείς ονομασίες: Sea Fennel ή Rock Samphire, Fenouil Marin ή Samphire rock, Hinojo marino, Meerfenchel ή Seefenchel , Finocchio Marino, Funcho do mar, Herbe de Saint Pierre, Denizteresi, Zevenkel, رازیانه دریایی, Koper nadmorski, морской фенхель, Cây thì là biển, Motar, Samfir, морски копър, Shanar bahariya, 長命草, Fenicul de mare, Molură.

Απαιτήσεις του Κρίταμου σε έδαφος: μπορεί να προσαρμοστεί σε ποικιλία εδαφών, όμως αποδίδει καλύτερα σε αμμώδη ή μεσαία εδάφη ή ακόμη και πετρώδη, που στραγγίζουν καλά και είναι μέτρια γόνιμα. Η στράγγιση του εδάφους ή της γλάστρας, είναι ζωτικής σημασίας, γιατί η περίσσεια νερού κοντά στο ριζικό σύστημα, είναι πολύ πιθανό να προκαλέσει σήψη των ριζών. Επίσης είναι φυτό, με μεγάλη αντοχή στην αλατότητα του εδάφους (φύεται άγριος στις παραλίες). Το ιδανικό ph, είναι από το 6,5 έως το 8,0, όμως μπορεί να καλλιεργηθεί και εδάφη με μεγαλύτερο ph.

Λίπανση: καλό θα είναι, για να γίνει ολοκληρωμένη λίπανση, πριν από οποιαδήποτε ενέργεια σας να προχωρήσετε σε ανάλυση εδάφους. Είναι μια απλή και οικονομική μέθοδος. Μπορείτε να επικοινωνήσετε μαζί μας και να σας δώσουμε, όλες τις απαιτούμενες πληροφορίες. Σε γενικές γραμμές θα λέγαμε ότι ο Κρίταμος, είναι φυτό με μικρές απαιτήσεις και η υπερβολική λίπανση θα έχει αρνητικά αποτελέσματα στην ποιότητα και στην ανθεκτικότητα του φυτού. Πριν την εγκατάσταση των φυτών, μια βασική λίπανση με κοπριά κότας ή compost, είναι ικανή να καλύψει τις ανάγκες του φυτού κατά τα πρώτα στάδια ανάπτυξης του φυτού.

Αποστάσεις φύτευσης:  25 – 30 εκ. μεταξύ των φυτών πάνω στην γραμμή καλλιέργειας, και 70 – 80 εκ. μεταξύ των γραμμών καλλιέργειας (η απόσταση του διαδρόμου, μεταξύ των φυτών).

Καλλιέργεια του Κρίταμου, σε γλάστρες ή δοχεία: α) Οι γλάστρες ή τα δοχεία που θα καλλιεργήσετε τον Κρίταμο, πρέπει να έχουν βάθος τουλάχιστον 30 – 40 εκ., και η διάμετρος τους στο επάνω μέρος να είναι τουλάχιστον 30 εκ. Πρέπει να προσέξετε, ώστε οι οπές στράγγισης στην βάση τους να είναι καλά ανοιχτές ή να ανοίξετε και άλλες, ώστε το νερό του ποτίσματος να στραγγίζει καλά από το υπόστρωμα. β) Επιλέξτε βιολογικό υπόστρωμα για καλλιέργεια φυλλωδών λαχανικών (μαρούλι, ρόκα κ.α.). Αποφύγετε αυτά που έχουν σβόλους ή πέτρες, γιατί θα εμποδίσουν τον σχηματισμό των ριζών. Εάν έχετε δικό σας υπόστρωμα π.χ. από κομποστοποίηση και είναι καλά απολυμασμένο, κοσκινίστε το καλά και ”σπάστε” με τα χέρια σας τυχόν σβόλους, όταν το τοποθετείτε στην γλάστρα. γ) Αφού γεμίσουμε τις γλάστρες μας με το υπόστρωμα, ανοίγουμε με το χέρι μας τρύπες, για να φυτέψουμε τα φυτά του Κρίταμου. Τοποθετούμε τα φυτά στο υπόστρωμα και τα σκεπάζουμε με προσοχή, ώστε η ρίζα του φυτού να είναι όλη μέσα στο υπόστρωμα. Ποτίζουμε ελαφρά, γύρω από κάθε φυτό. Σε κάθε γλάστρα, με διάμετρο 30 εκ. τοποθετούμε 1  φυτό. δ) Διατηρείστε το υπόστρωμα της γλάστρας σταθερά υγρό, με μικρές ποσότητες νερού, καθ΄ όλη την διάρκεια της καλλιέργειας. ζ) Τοποθετήστε τις γλάστρες σας, σε σημείο με αρκετή ηλιοφάνεια (6 – 8 ώρες την ημέρα).

Ποτίσματα στον Κρίταμο: είναι φυτό με μεγάλη αντοχή στην ξηρασία και σε ξηροθερμικές συνθήκες κατά την διάρκεια της καλλιέργειας του. Μπορεί να καλλιεργηθεί ξερικά, όμως οι ποσότητες παραγωγής σε φύλλωμα, θα είναι πολύ μικρότερες σε σχέση με μια αρδευόμενη καλλιέργεια. Εμπειρικά θα αναφέραμε ότι, 1 πότισμα την εβδομάδα (άνοιξη – φθινόπωρο) και 2 το καλοκαίρι, είναι ικανά να καλύψουν τις ανάγκες του φυτού. Όταν καλλιεργείτε σε γλάστρες, διπλασιάστε τα ποτίσματα που αναφέρουμε παραπάνω, γιατί το υπόστρωμα της γλάστρας, στεγνώνει γρηγορότερα από το έδαφος.

Επιλέξτε ως μέθοδο ποτίσματος, αυτό της σταγόνας (στάγδην άρδευση).

Άλλες εργασίες: α) βοτάνισμα ή σκάλισμα αγριόχορτων, β) έλεγχος για εχθρούς και ασθένειες

Πώς και πότε γίνεται η συγκομιδή του Κρίταμου; όταν τα φυτά μεταφυτεύονται την άνοιξη, η συγκομιδή ξεκινάει αρχές με μέσα καλοκαιριού. Ενώ όταν η καλλιέργεια ξεκινήσει το φθινόπωρο, η συγκομιδή αρχίζει συνήθως στα μέσα της άνοιξης.

Η συγκομιδή, γίνεται χειρωνακτικά, τις πρωινές ώρες. Με ένα ψαλίδι, κόβουμε βλαστούς και φύλλα, από την περιφέρεια του φυτού, εκεί δηλαδή που έχει σχηματιστεί η νέα βλάστηση. Συγκομίζουμε πάντα πριν την ανθοφορία του φυτού και προσέχουμε να μην αφαιρούμε πολύ φύλλωμα, γιατί είναι πιθανό να σοκάρουμε το φυτό. Σε ιδανικές συνθήκες καλλιέργειας, ο Κρίταμος, είναι πιθανό να δώσει 2 – 4 συγκομιδές ανά έτος.

Προετοιμασία πριν την κατανάλωση: μετά την συγκομιδή, πρέπει να κάνουμε μια διαλογή και ένα καθαρισμό των φύλλων και των βλαστών.1) Με το χέρι μας, κόβουμε στην βάση τους, τα νεαρά – τρυφερά φύλλα του Κρίταμου, που είναι πράσινα και καλά σχηματισμένα. Τους βλαστούς που τα συγκρατούν τους αφήνουμε σε μια άκρη. 2) Απορρίπτουμε, κίτρινα φύλλα ή αυτά που έχουν σημάδια. Το ίδιο ισχύει και στους βλαστούς. 3) Τα καθαρισμένα φύλλα και τους βλαστούς που επιλέξαμε, τα βάζουμε σε μια λεκάνη με κρύο νερό και τα ξεπλένουμε και τα στραγγίζουμε. Επαναλάβουμε την διαδικασία του πλυσίματος 2 – 3 φορές. 4) Όταν δούμε ότι έχουν καθαρίσει καλά, τα τοποθετούμε σε καθαρά πανιά ή πετσέτες να στεγνώσουν. 5) Μετά από λίγη ώρα και αφού έχουν στεγνώσει, ξεχωρίζουμε τα φύλλα από τους βλαστούς. Τα φύλλα μπορούμε να τα καταναλώσουμε ωμά ή μαγειρεμένα, ενώ οι βλαστοί, ιδιαίτερα τους παχύτερους, τους χειριζόμαστε στην κουζίνα όπως τα σπαράγγια.

Διατήρηση και αποθήκευση: τα φύλλα του Κρίταμου, μπορούν να διατηρηθούν για μεγάλο διάστημα, όταν τοποθετηθούν σε δοχείο με ελαιόλαδο, αποξηραθούν ή γίνουν τουρσί. Επίσης είναι εύκολο να τα καταψύξετε. Η διαδικασία είναι εύκολη και απλή. Μπορείτε να ζεματίσετε τον Κρίταμο για 1 – 2 λεπτά σε βραστό νερό και μετά να τον βυθίσετε σε παγωμένο νερό. Τοποθετήστε τα φύλλα σε σακούλες κατάψυξης ή αεροστεγή δοχεία και οδηγήστε τα στην κατάψυξη του ψυγείου σας.

Προσβολές από έντομα: Αφίδες, Σαλιγκάρια, Τετράνυχος

Προσβολές από μύκητες – βακτήρια: Ωίδιο, Φυτόφθορα, Ριζοκτόνια

Προσβολές από ιώσεις: –

ΘΡΕΠΤΙΚΗ ΑΞΙΑ ΤΟΥ ΚΡΙΤΑΜΟΥ

Ο Κρίταμος είναι ένα εξαιρετικά θρεπτικό φυτό, πλούσιο σε βιταμίνες, μέταλλα και φυτοχημικά συστατικά. Η κατανάλωσή του συνδέεται με πολλά οφέλη για την υγεία, καθώς αποτελεί πηγή σημαντικών θρεπτικών συστατικών, όπως το ιώδιο, η βιταμίνη C, η βιταμίνη Ε και η βιταμίνη Κ, ενώ περιέχει και αντιοξειδωτικά, ωμέγα-3 λιπαρά οξέα και μέταλλα. Ανά 100 γραμμάρια, έχει λίγες θερμίδες (26 kcal), χαμηλή περιεκτικότητα σε λιπαρά και υδατάνθρακες, και μια μικρή ποσότητα πρωτεΐνης. 

Σύμφωνα με τον Wolfgang Franke, ερευνητή του Πανεπιστημίου της Βόννης, 100 γρ. φύλλων Κρίταμου, περιέχουν τόση ποσότητα βιταμίνης C, που καλύπτουν τις ανάγκες (ανά ημέρα), του ανθρώπινου οργανισμού, για την βιταμίνη (75 mg VC ανά άτομο). Η έρευνα που προέκυψε, στράφηκε προς τον Κρίταμο, γιατί παρατηρήθηκε πως οι ναυτικοί και οι αλιείς, το κατανάλωναν με σκοπό την  προστασία τους από το Σκορβούτο.

ΧΡΗΣΕΙΣ ΤΟΥ ΚΡΙΤΑΜΟΥ

Όλο το φυτό, (εκτός της ρίζας) είναι βρώσιμο. Τα φύλλα του Κρίταμου, έχουν ζουμερή υφή, ελαφρώς ξινή και αλμυρή γεύση, που γίνεται πιο έντονη, όταν είναι από παραθαλάσσιες περιοχές. Η γεύση τους επίσης, έχει νότες καρότου, μαϊντανού και άνηθου. Το άρωμα τους είναι έντονο και μοιάζει με αυτό του λεμονιού και του γλυκάνισου. Τα φύλλα, μπορούν να καταναλωθούν ωμά ή μαγειρεμένα. Οι βλαστοί (μίσχοι), η γεύση τους είναι ίδια με αυτή των φύλλων, οι βλαστοί όμως είναι πιο τραγανοί. Μπορούν να καταναλωθούν ωμοί ή μαγειρεμένοι. Τα άνθη, έχουν πιο ήπια γεύση, σε σχέση με τα φύλλα και τους μίσχους. Μπορούν να καταναλωθούν ωμά ή μαγειρεμένα. Οι σπόροι, είναι έντονα αρωματικοί και πικάντικοι. Έχουν και αυτοί χρήσεις στην γαστρονομία.

Τα πιο γνωστό μέρος του φυτού για χρήση στην κουζίνα, είναι αναμφισβήτητα τα φύλλα. Στην Ιταλία και κυρίως στις νότιες περιοχές, είναι πολύ γνωστό το πέστο Κρίταμου ή η χρήση του σε μακαρονάδες ή πίτσες. Στην Αγγλία, είναι συνοδευτικό σε πιάτα με μπακαλιάρο ή μύδια και σε σαλάτες με καβούρι. Στην χώρα μας, είναι πολύ γνωστό το τουρσί Κρίταμου. Επίσης είναι σύνηθες η χρήση του σε σαλάτες, ως γαρνιτούρα σε πιάτα ή ως ομελέτα.

Ο Κρίταμος ταιριάζει πολύ με, αυγά, παξιμάδι, τομάτες, κάππαρη, λάχανο, διάφορα ψάρια και χοιρινό, κόλιανδρο, σκόρδο, ελιά, πατάτες, φασόλια, φακές, ρεβίθια, αλμυρά τυριά, αγγούρι κ.α.

Εθνοφαρμακολογικά δεδομένα υποδηλώνουν την χρήση του στη λαϊκή θεραπευτική ως αντισκορβουτικό και διουρητικό, λόγω της μεγάλης περιεκτικότητάς του σε βιταμίνη C, καροτενοειδή και φαινολικές ενώσεις (φλαβονοειδή, φαινολικά οξέα).

Το εκχύλισμα Κρίταμου χρησιμοποιείται στην κοσμετολογία για τη βελτίωση του χρωματικού τόνου του δέρματος και τη λάμψη της επιδερμίδας. Επίσης, πιστεύεται ότι βοηθά στη μείωση της έντασης των πανάδων. Τέλος, το αιθέριο έλαιο του, έχει χρήση στην αρωματοποιία και την αρωματοθεραπεία.